اگر تاریخ معاصر ایران را به پیش از انقلاب ۵۷ و پس از انقلاب ۵۷ تقسیم کنیم، تاریخ جمهوری اسلامی را می‌توان به دو دوره پیش از ۸۸ و پس از ۸۸ تقسیم کرد. سال ۸۸ نظام جمهوری اسلامی پرده از چهره فرو افکند. دست در آرای مردم فرو برد. اعتراض‌های گسترده را «فتنه» خواند و معترضان را سرکوب کرد.

در خرداد ۸۸، انتخابات دور دوم ریاست جمهوری احمدی‌نژاد برگزار شد. از چهار نامزد پر‌مناقشه آن انتخابات، به‌استثنای احمدی‌نژاد، هر سه نامزد دیگر یعنی میرحسین موسوی، مهدی کروبی و محسن رضایی نتیجه آرا را دستکاری‌شده و انتخابات را تقلب خواندند. در مقابل، احمدی‌نژاد معترضان را «عده‌ای خس و خاشاک» خواند.

از آن‌جایی‌که مبنای اختلاف درباره انتخابات این بود که احمدی‌نژاد از آرای کافی برای پیروزی برخوردار نبود، به ابتکار میرحسین موسوی، روز ۲۵ خرداد روز «راهپیمایی سکوت» اعلام شد. او از مردم خواست در راهپیمایی آرامی، اعتراض خود به نتیجه انتخابات را اعلام کنند. در نتیجه این فراخوان، خیل عظیمی از مردم در تهران و دیگر شهرستان‌ها راهپیمایی کردند. راهپیمایی تهران بزرگ‌ترین راهپیمایی غیردولتی در عمر جمهوری اسلامی به شمار می‌رود که جمعیت معترض از میدان فردوسی تا میدان آزادی تهران با حضوری متراکم راهپیمایی سکوت کردند. بنا بر برخی آمار غیر‌رسمی، جمعیتی بالغ بر ۳ تا ۳/۵ میلیون نفر در این راهپیمایی حضور داشتند.

برای این‌که تفاوت این راهپیمایی با راهپیمایی‌های حکومتی، که در آن‌ها همه امکانات دولتی برای برگزاری یک راهپیمایی پر‌جمعیت بسیج می‌شود، دریابیم، باید اشاره کرد که در راهپیمایی سکوت، میرحسین موسوی فقط یک بلندگوی دستی داشت و دیگر هیچ. او در این سخنرانی گفت: «راه‌حل بنده ابطال این انتخابات مخدوش است و این کمترین هزینه را برای ملت ما خواهد داشت. وگرنه از اعتماد ملت به دولت و نظام هیچ چیزی باقی نخواهد ماند.»

التهابی که در نتیجه تقلب انتخاباتی ایران را فرا گرفته بود ۷ ماه ادامه یافت، تا این‌که در ۹ دی‌ماه ۸۸، با فراخوان شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی به ریاست احمد جنتی (عضو شورای نگهبان که انتخابات ۸۸ را تایید کرده بود)، یک راهپیمایی کاملا حکومتی در تهران برگزار شد تا دلگرمی برای علی خامنه‌ای باشد که گفت: «قوی‌ترین حکومت‌های دنیا… اگر همه تلاششان را هم بکنند، نمی‌توانند ظرف دو روز، صد هزار نفر آدم را بیاورند توی خیابان‌های شهرشان یا کشورشان. این‌که چند ده میلیون انسان در سرتاسر کشور بیایند، اگر به دستور حکومت هم آمده باشند، این خیلی حکومت مقتدری است.»

این سخن یعنی خامنه‌ای راهپیمایی میلیونی سکوت در تهران را ندید ولی راهپیمایی را که ابتکار خودش بود میلیونی قلمداد کرد. این در حالی بود که برای بزرگ نشان دادن جمعیت، محل تجمع را از میدان فراخ و بزرگ «آزادی» تهران به میدان کوچک «انقلاب» تهران منتقل کردند و ادارات دولتی به کارمندان مرخصی دادند. در این راهپیمایی، احمد علم الهدی، عضو خبرگان و امام جمعه مشهد، سخنرانی کرد و معترضان را «عده‌ای بزغاله و گوساله» نامید.

متعاقب راهپیمایی ۹ دی، میرحسین موسوی و مهدی کروبی، رهبران جنبش سبز، از اسفند ۸۸ تا‌کنون در حصر خانگی قرار گرفته‌اند.

افزون بر این، از آن سال، نظام تلاش کرد ۹ دی ۸۸ را نماد پایگاه اجتماعی خود قلمداد کند. اما آیا چنین است؟

۵ دی ۹۸، افسون‌زدایی از ۹ دی ۸۸

ده سال بعد، دی‌ماه دیگری فرا رسید. مادران و خانواده‌های داغدار فراخوانی برای بزرگداشت جانباختگان اعتراض‌های ۹۸ دادند.

پس از دو ماه، مقام‌های دولتی هنوز هیچ آماری از تعداد جانباختگان نداده‌اند. رویترز تعداد آنان را حدود ۱۵۰۰ نفر اعلام کرده است. این همه کشته نتیجه بی‌تدبیری نظامی بود که تصمیم مهم افزایش بهای بنزین را یک‌شبه، آن هم در جلسه سران قوا، تصویب کرد. این تصمیم آتش خشم مردم را یک‌باره برافروخت و پاسخ حکومت چیزی جز گلوله نبود.

خانواده جانباختگان ۵ دی را روز چهلم جانباختگان اعلام کردند. اما حکومتی که پایگاه خود را در تظاهرات به‌اصطلاح مردمی ۹ دی ۸۸ می‌داند، از تجمع خانواده‌های داغدار در ۵ دی ۹۸ واهمه داشت.

بنا بر گزارش‌ها، تا‌کنون ده‌ها نفر بازداشت شده‌اند. در سر‌اسر کشور، وضعیت آماده‌باش ویژه برقرار شد. یگان‌های ضربت و سرکوب در گوشه گوشه شهرهای مهم حضور پررنگ داشتند. این همان حکومتی است که مدعی است در ۹ دی ۸۸، میلیون‌ها نفر در دفاع از نظام به خیابان‌ها آمدند. اما برای خاموش کردن هر صدای مخالفی، ده‌ها نفر را در ۵ دی بازداشت کرد تا بلکه آرامش گورستانی بر ایران حاکم شود.

ترس حاکمیت از ۵ دی ۹۸ نشان‌دهنده واهی بودن تظاهرات به‌اصطلاح خودجوش ۹ دی ۸۸ است. حاکمیتی که از حضور مردم واهمه نداشته باشد به معترضان اجازه راهپیمایی و تظاهرات می‌دهد، نه این‌که مانع برگزاری مراسم سوگواری در چهلم جانباختگان شود.

۵ دی ۹۸ گذشت و حاکمیت به گمان خود سکوت گورستانی برقرار کرد. اما مگر نگفته بودند فتنه ۸۸ پایان یافته است؟ اگر اعتراض‌های ۸۸ برای مطالبه رای دزدیده‌شده هنوز در وجدان جامعه زنده است، این حاکمیت چگونه می‌تواند آسوده‌خاطر باشد که مطالبه پول دزدیده‌شده به فراموشی سپرده شود، به‌ویژه این‌که ۱۵۰۰ کشته برای مردم بر جا مانده است؟ در یک کلام، آنچه رخ داد این بود که فراخوان مردمی  ۵ دی ۹۸ نشان داد حاکمیت حتی از مردگان خفته در گورستان‌ها هم می‌ترسد.