قطعنامه ۱۶ ژوییه مجلس نمایندگان آمریکا علیه دونالد ترامپ، با وجود این‌که به‌واسطه نمادین بودنش قابلیت اجرایی یا پیامدهای حقوقی نخواهد داشت، موید حساسیت اعضای کنگره به آن چیزی است که حرکات نژادپرستانه در جامعه آمریکا قلمداد می‌شود. هرچند توییت‌های ترامپ علیه چهار زن رنگین‌پوست کنگره باعث شد زنگ خطر برانگیختن جریان‌های نژادپرستانه در جامعه آمریکا به صدا درآید، برخی رفتارهای او از بدو به دست گرفتن سکان کاخ سفید در ژانویه ۲۰۱۷ و حتی پیش از آن در مبارزات انتخاباتی نیز مناقشه‌برانگیز بود، از جمله سخنان سخیفش درباره زنان، که البته در پاسخ به اعتراض‌ها، ناگزیر شد آن را با عذرخواهی و توجیه رفو کند. از طرفی، گرایش‌های ضد‌مهاجرتی ترامپ از بدو ریاست جمهوری‌اش مساله‌ای نبود که بتوان آن را نادیده انگاشت. او در تمام دوران کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری‌اش، خواهان احداث دیواری مستحکم‌تر و بزرگ‌تر بین آمریکا و مکزیک شده بود. او حتی ادعا می‌کرد مکزیک هزینه ساخت حصار جدید مرزی را که بین ۸ تا ۱۲ میلیارد دلار تخمین زده می‌شد پرداخت خواهد کرد. حساسیت ترامپ به این طرح چنان بود که تنها پنج روز پس از ورود به کاخ سفید، در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۷، با صدور فرمانی اجرایی‌اش، گسترش دیوار مرزی آغاز شد.

ترامپ در همان سال نخست ریاست جمهوری‌اش، به بهانه مبارزه با تروریسم، با امضای فرمانی، ابتدا ممنوعیت سفر به ایالات متحده آمریکا را برای شهروندان شش کشور از جمله ایران به مدت سه ماه برقرار کرد، سپس در اواخر سپتامبر ۲۰۱۷، با انقضای محدودیت موقت سفر به آمریکا، فرمان اجرایی دیگری صادر کرد که به موجب آن، هشت کشور مشمول مصوبه قبلی می‌شدند. اما به دنبال اعتراض‌ها و واکنش‌ها، در فرمان جدید ترامپ، «محدودیت سفر» اصلاح و تبدیل شد به «کنترل شدید» و برخلاف قانون اول، بازه زمانی برای آن تعیین نشد.

ترامپ، ترکیبی از تضادها و تناقض‌ها

صدور قطعنامه‌ای با ۲۴۰ رأی موافق در مقابل ۱۸۷ رأی مخالف، در مجلس نمایندگان آمریکا علیه رییس‌جمهوری، واکنش توام با توجیه و انکار دونالد ترامپ را به‌دنبال داشت. صرف‌نظر از این‌که گرایش‌های نژاد‌پرستانه ترامپ در چه حدی است، نفس صدور چنین قطعنامه‌ای نشان می‌دهد رفتارهای بالاترین مقام اجرایی آمریکا چقدر غیرعادی است. از طرفی، این اتفاق نمادین اما رسمی در آمریکا طی صد سال گذشته بی‌سابقه بوده است. حتی اگر این رای‌گیری علیه ترامپ، آن‌گونه که او و بسیاری از جمهوری‌خواه‌ها ادعا می‌کنند، صرفا نتیجه نزاع حزبی و از سوی دموکرات‌ها باشد، این شدت تشتت و تعارض بین دولتمردان ایالات متحده آمریکا طی یک قرن اخیر بی‌سابقه بوده است.

صدور قطعنامه غیرالزام‌آور ۱۶ ژوییه در پی رویکرد نژادپرستانه ترامپ بود که در توییت‌ اخیرش گفته بود: «جالب است می‌بینم زنان ترقی‌خواه حزب دموکرات در کنگره اصالتا از کشورهایی دیگر آمده‌اند که دولت‌هایشان فاجعه‌‌ای تمام‌عیار، بدترین، فاسدترین و بی‌کفایت‌ترین‌ها در سراسر دنیاست (البته اگر اصلا دولتی برقرار باشد). آن‌ها اینک با صدای بلند و خباثت‌آلود به مردم ایالات متحده آمریکا، بزرگ‌ترین و قدرتمندترین ملت روی زمین، می‌گویند که کشورمان چگونه باید اداره شود. چرا برنمی‌گردند تا به بازسازی جاهای کاملا ورشکسته و غرق جرم و جنایتی که از آن‌جا آمده‌اند، کمک کنند.»

ترامپ در این رشته توییت‌ها به چهار زن رنگین‌پوست حزب دموکرات و عضو مجلس نمایندگان حمله کرده است، در حالی که میان این چهار نماینده کنگره، یعنی الکساندریا اوکاسیو کورتز، آیانا پریسلی، رشیده طلیب و ایلهان عمر، فقط عمر در سومالی به دنیا آمده و شهروند آمریکاست و سه نماینده دیگر در آمریکا متولد شده‌اند.

هرچند رویکرد مهاجر‌ستیزی به‌وضوح از سخنان ترامپ مشهود است، در پی تصویب قطعنامه مجلس نمایندگان علیه او، که حتی چهار عضو هم‌حزبی‌اش هم به آن رای موافق دادند، ترامپ با اعلام این‌که «حتی یک استخوان نژادپرست در بدن ندارم»، توقع داشت مردم آمریکا، که عموما ملتی با خاستگاه مهاجرتی‌اند، توییت‌های پیشین او را نادیده بگیرند؛ به‌ویژه وقتی مواضع ترامپ به همین جا ختم نمی‌شود و در تجمع انتخاباتی‌اش در گرین‌ویل در کارولینای شمالی، ایلهان عمر را متهم کرد که نیروهای آمریکایی را تحقیر کرده و حمله تروریستی ۱۱ سپتامبر را کم‌اهمیت دانسته است.

از آنجایی که در آمریکا عبارت «به کشورت برگرد» بار منفی و نژاد‌پرستانه دارد، نانسی پلوسی، رییس مجلس نمایندگان، پیش از رای‌گیری که به تصویب قطعنامه صادره علیه ترامپ منجر شد، گفت: «اظهارات برآمده از کاخ سفید مایه شرم، منزجرکننده و نژادپرستانه است.» هرچند پلوسی خود نیز قبلا در مواردی با چهار زنی که هدف توییت‌های ترامپ بودند اختلاف نظر داشت، در سخنانش از آن‌ها دفاع کرد. همچنین در قطعنامه مذکور آمده است که «همه آمریکایی‌ها، به جز اعقاب بومیان این کشور و آفریقایی‌ـ‌آمریکایی‌هایی که به بردگی کشیده شدند، مهاجرند یا از نسل مهاجران‌اند.»

کُنه کشمکش کاخ سفید و کنگره

ریشه تقابل بین رییس‌جمهوری و مجلس نمایندگان که به صدور قطعنامه اخیر کنگره منجر شد، در دو مساله است: شخصیت نامتعارف ترامپ و رقابت‌های انتخاباتی و اختلاف‌های بین دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات. عامل نخست بدین معنی است که دونالد ترامپ در حالی که همواره کشورهایی چون ایران، کره شمالی و ونزوئلا را تهدید می‌کند و از آن‌ها می‌خواهد که عادی باشند، اساسا خودش در جایگاه ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا فردی غیر‌عادی است. این ناهنجاری رفتار ترامپ به‌حدی است که حتی در ایمیل‌های افشا‌شده سِر کیم داروک، سفیر مستعفی بریتانیا در واشینگتن، که از دیپلمات‌های باسابقه و مشاور امنیت ملی بریتانیا نیز بوده است، دیده می‌شود. داروک ضمن «بی‌عرضه و ناکارآمد» خواندن رییس‌جمهوری آمریکا، در مکاتبات محرمانه‌اش، سیاست‌های ترامپ درباره ایران را عجیب، غیر‌عادی، ناهماهنگ و پرهرج‌ومرج توصیف کرده است. داروک همچنین با غیرعادی خواندن تیم ترامپ، تاکید کرده است که دوره ریاست جمهوری او می‌تواند با رسوایی و سقوط به پایان برسد.

عامل دوم کشمکش بین کاخ سفید و کنگره برمی‌گردد به رقابت‌های انتخاباتی؛ به عبارت دیگر، دموکرات‌ها هم از تضادهای شخصیتی ترامپ نهایت بهره‌برداری را می‌کنند تا جایگاه او را به‌عنوان نامزد دور دوم راهیابی به کاخ سفید تضعیف کنند، مساله‌ای که یکی از دلایل محکومیت ترامپ در قطعنامه‌ای است که همه نمایندگان دموکرات کنگره به آن رای مثبت داده‌اند.                                                    

شاید در همین راستا باشد که بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که ترامپ از روی عمد و آگاهانه و با اهداف انتخاباتی، درصدد دو قطبی کردن جامعه آمریکاست و می‌خواهد مانند سال ۲۰۱۶، با این‌گونه اقدام‌های تحریک‌آمیز و شعارهای افراطی و عوام‌فریبانه نتیجه انتخابات را به سود خود تمام کند. اما از سوی دیگر، این نگرانی‌ها حس می‌شود که جامعه چند‌ملیتی آمریکا که اساس آن را مهاجران تشکیل می‌دهند رفته‌رفته به بیماری خشونت و نفرت مبتلا شود.

آنچه باعث می‌شود توییت‌های تحریک‌آمیز ترامپ علیه چهار نماینده زن دموکرات را بیشتر به نمایشی نژادپرستانه برای بهره‌برداری تبلیغاتی انتخابات ۲۰۲۰ نسبت بدهیم تا نژادپرست بودن خود او، تبارشناسی ترامپ است. حتی اگر ادعای روزنامه تایمز مبنی بر این‌که ترامپ روسی‌الاصل و از نوادگان «روریک» موسس روسیه است، به قول او صرفا «خبر جعلی» باشد، قطعا ترامپ نمی‌تواند منکر مادر اسکاتلندی‌اش، ماری آن ترامپ، شود و خود را از مهاجر‌زاده بودن مبرا کند، یا این را نادیده بگیرد که همسر اولش، ایوانا مری، مانکن اهل چک بوده است و ملانیا، شریک سوم زندگی‌اش، متولد اسلوونی و اولین بانوی اول آمریکاست که زبان مادری‌اش انگلیسی نیست.