روسیه با هک سیستم موقعیتیاب جهانی هزاران کشتی و هواپیما را سرگردان کرد
بر اساس تحقیق مرکز دفاع پیشرفته (Center for Advanced Defence یا C4AD)، دولت روسیه با هک سیستم ماهوارهای موقعیتیاب جهانی یا GNSS، باعث شد هزاران کشتی و هواپیما درباره موقعیت مکانی اطلاعات اشتباه دریافت کنند.
در میانه ماه مه ۲۰۱۸ (اواخر اردیبهشت ۱۳۹۷)، ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، شخصا سوار بر کامیونی نارنجیرنگ، کاروان خودروهای ساختوساز پل کِرچ (Kerch) را بدرقه کرد، پلی که نزدیک به ۱۸ کیلومتر طول دارد و روسیه را به کرملین متصل میکند. این پل طولانیترین پل روسیه و البته اروپا به حساب میآید.
زمانی که پوتین این کامیون را میراند، اتفاق عجیبی افتاد. ۲۴ کشتی که در منطقه لنگر انداخته بودند از سیستم ماهوارهای موقعیتیاب جهانی درباره موقعیت مکانیشان اطلاعات غلط دریافت کردند. جیپیاس این کشتیها نقطهای که کشتی لنگر انداخته بود را بیش از ۶۵ کیلومتر دورتر در خشکیای در شمال شرقی نشان میداد، جایی که فرودگاه آناپا (Anapa) واقع شده است.
اما این ایراد اتفاقی نبود. بر اساس اطلاعاتی که مرکز دفاع پیشرفته (C4AD) به دست آورده است، بروز این ایراد عمدی و برای پیچیدهتر کردن نقطه حضور دقیق پوتین و حفاظت از او انجام شده بود.
با این کار، روسیه عملا سیستم ماهوارهای موقعیتیاب جهانی (GNSS) را دستکاری کرده بود. اطلاعات بیشتر در مورد این تحقیق در سایت C4AD منتشر شده است.
طبق این تحقیق، در زمان بروز ایراد یادشده بیش از ۱۳۱۱ کشتی غیرنظامی تحت تاثیر قرار گرفتند و ۹۸۸۳ سانحه گزارش یا شناسایی شده است.
به گفته مرکز دفاع پیشرفته، دولت روسیه از این روش برای پنهانسازی محل دقیق پوتین استفاده میکند. همچنین یکی از اصلیترین روشهای دولت این کشور برای حفاظت فیزیکی از کاخ تابستانی ولادیمیر پوتین دستکاری GNSS و ایجاد منطقه پرواز ممنوع تقلبی در آسمان این کاخ است.
روسیه در موارد دیگر هم از این روش برای حفاظت از پوتین استفاده کرده است. به گزارش دیجیتال شدوز (Digital Shadows)، حتی در سفرهای داخلی و خارجی پوتین نیز از ابزارهای قابلحمل مختلکننده GNSS استفاده میشود. این روش، غیر از حفاظت از پوتین، برای حفاظت از منابع دولتی و همینطور ارتش روسیه نیز کاربرد دارد. در این موارد، با مختل کردن دادههای موقعیت مکانی، برخی مناطق ممنوعه یا نظامی اعلام میشوند.
به گزارش مرکز دفاع پیشرفته، در ماه ژوئن ۲۰۱۷ (اواخر بهار ۱۳۹۶)، کاپیتان یک کشتی تجاری هم مشابه همین مورد را در ساحل شهر بندری گلندژیک روسیه مشاهده کرد. او محل کشتیاش را بهجای ساحل، در ۲۰ کیلومتری خشکی و در فرودگاه شهر گلندژیک مشاهده کرد. حدود ۲۰ کشتی تجاری دیگر نیز موارد مشابهی را در همان روز و مکان گزارش کردهاند.
اغلب این موارد در نزدیکی کریمه، دریای سیاه، سوریه و خود روسیه مشاهده شدهاند.
اما به نظر میرسد اکنون ایجاد ایراد عمدی در GNSS با هزینهای چند صد دلاری، برای هر کسی ممکن است.
در گزارش مرکز دفاع پیشرفته آمده است در تابستان ۲۰۱۳، یک تیم تحقیقاتی در دانشگاه آستین ایالت تگزاس آمریکا توانست با یک ابزار ۲۰۰۰ دلاری در ابعاد یک کیف دستی، تجهیزات جیپیاس را مختل کند. این حمله آزمایشی سیستم ناوبری کشتیهای منطقه را در شناسایی صحیح مکان فیزیکی دچار اختلال کرد.
اکنون با کاهش قیمت این ابزار، میتوان تنها با ۳۰۰ دلار ابزارهای مشابه را خریداری کرد. مرکز دفاع پیشرفته گزارش کرده است که برخی افراد از این ابزارها حتی برای تقلب در بازی پوکمون گو (Pokemon Go) استفاده میکنند.
GNSS سیستمی متشکل از ماهوارههای بینالمللی است که دور زمین میچرخند. این مجموعه ماهوارههای GPS آمریکا، بایدوی چین، گلوناس روسیه و همچنین ماهوارههای برنامه گالیله اروپا را شامل میشود که روی هم GNSS را تشکیل میدهند.
با هک GNSS، کشتیرانی، ناوبری هوایی، مراکز توزیع و انتقال نیرو و حتی تلفنهای هوشمند ممکن است در دریافت موقعیت زمانیـمکانی صحیح دچار اشکال و خطا شوند.
کلیه سرویسهای دولتی و خصوصی که به موقعیتیابی دقیق زمانی وابستهاند بهصورت مستقیم و غیرمستقیم با ایجاد ایراد در GNSS دچار اختلال میشوند.
بسیاری از زیرساختهای اساسی در اغلب کشورهای جهان به صحت عملکرد GNSS وابستهاند.
به گزارش آژانس فضایی بریتانیا، در این کشور تقریبا تمامی زیرساختهای حساس با تکیه بر GNSS و GPS کار میکنند و حملهای که این سیستم را مختل کند میتواند روزانه تا یک میلیارد پوند خسارت برای بریتانیا به بار آورد.