پیمان «ممنوعیت سلاحهای هستهای»؛ نوید فصلی نو برای جهان
سازمان ملل متحد روز شنبه اعلام کرد پنجاهمین کشور جهان نیز پیمان «ممنوعیت سلاحهای هسته ای» را تصویب کرد و به این ترتیب، این پیمان از ۹۰ روز دیگر اجرایی میشود.
هندوراس پنجاهمین کشوری بود که این پیمان را تصویب کرد.
اما این معاهده چه ارمغانی برای جهان خواهد آورد؟ هنوز معلوم نیست. زیرا قدرتهای هستهای جهان هنوز تن به امضای این پیمان ندادهاند؛ اما کنشگران امیدوارند که این کشورها دستکم، پیش پای اجرای این معاهده، سنگ نیندازند.
کنشگران همچنین این پیمان را نویدبخش فصلی نو برای بشر خواندهاند.
مفاد پیمان
توافقنامه «ممنوعیت سلاحهای هستهای» در نشست سازمان ملل در سال ۲۰۱۷ میلادی به تأیید ۱۲۲ کشور جهان رسید. اما این معاهده برای فعال و اجرایی شدن به تصویب دستکم ۵۰ کشور نیاز داشت.
مطابق این معاهده، کشورهایی که پیمان خلع سلاح هستهای را به تصویب میرسانند، نباید تحت هیچ شرایطی به تولید و آزمایش اینگونه سلاحها دست بزنند. این کشورها مجاز به خرید و انبار سلاحهای هستهای نیز نخواهند بود. در این پیمان همچنین استفاده و حتی تهدید به استفاده از سلاحهای هستهای مجاز نیست.
بر این اساس، پیمان جدید امضاکنندگان آن را از حق هرگونه نگهداری، انبار و استفاده از تسلیحات هستهای منع میکند.
واکنشها
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، در بیانیهای اعلام کرد: «خلع سلاح هستهای اولویت کار سازمان ملل متحد در مبارزه علیه استفاده از سلاح است و امرز روزیست که نشان میدهد پایبندیای معنادار برای خلع سلاح هستهای در جهان در حال شکل گرفتن است.»
«کارزار بینالمللی برای نابودی سلاحهای هستهای» تصویب شدن منع استفاده از سلاحهای هستهای از سوی پنجاهمین کشور را فصلی تازه در تاریخ مبارزات جهانی برای نابودی سلاحهای هستهای خواند.
بئاتریس فین، رهبر این کارزار و برنده نوبل صلح سال ۲۰۱۷ میلادی، میگوید: «دههها مبارزه برای منع سلاحهای هستهای ثمربخش بود. دستاوردی که بسیاری منکر امکان تحقق آن بودند.»
پیتر مورر، نماینده کمیته صلیب سرخ جهانی، نیز میگوید: «پیروزی امروز پیروزیای از آن بشریت است و تضمین برای آیندهای امنتر برای جهان.»
پنج قدرت برتر هستهای جهان، شامل آمریکا، چین، روسیه، بریتانیا و فرانسه، هنوز به خبر فعال شدن این توافقنامه واکنشی نشان ندادهاند.
بریتانیا و آمریکا پیشتر و در سال ۲۰۱۷ُ مخالفتشان با این پیمان را اعلام کرده بودند. بریتانیا ضمن اعلام پایبندی این کشور به جهانی بدون سلاحهای هستهای گفته بود گمان نمیکند که این معاهده، پایانی بر استفاده از سلاحهای هستهای در جهان باشد و حتی میتواند نتیجه عکس دهد و اجرای معاهداتی از جمله پیمان «منع گسترش جنگافزارهای هستهای» را نیز به خطر بیندازد.
به گزارش آسوشیتدپرس، ایالات متحده هم در نامهای به امضاکنندگان معاهده «ممنوعیت سلاحهای هستهای» نوشته است که این پیمان گامی به عقب به شمار میرود.
اعداد و ارقام
میزان سلاحهای هستهای در جهان اکنون ۱۴ هزار کلاهک برآورد میشود. این رقم در میانه دهه ۱۹۸۰ میلادی حدود ۷۰ هزار کلاهک بود.
آمریکا و روسیه بیشترین تسلیحات هستهای را در اختیار دارند و پس از این دو، کشورهای فرانسه، چین و بریتانیا در ردههای بعدی قرار دارند.
هند، پاکستان و کره شمالی نیز اکنون در زمره قدرتهای هستهای دستهبندی میشوند.
گمان میرود که اسرائیل نیز سلاح هستهای در اختیار داشته باشد، اما این کشور تا به امروز این موضوع را تایید نکرده است.
راهکارها
پیمان« منع گسترش جنگافزارهای هستهای» که سال ۱۹۷۰ میلادی به امضای ۱۹۰ کشور جهان رسید، کشورهای عضو را ملزم به کاهش تسلیحات هستهایشان میکرد.
پنج قدرت برتر هستهای جهان نیز عضو این پیمان هستند؛ هرچند هند و پاکستان از عضویت در این پیمان سر باز زدهاند.
کره شمالی نیز سال ۲۰۰۳ میلادی از این پیمان خارج شد.
روسیه، آمریکا و بریتانیا سه کشوری بودند که ذیل این پیمان شمار سلاحهای هستهایشان را کاهش دادند.
علاوه بر تلاشی که در سازمان ملل پیگیری میشد، دو کشور آمریکا و روسیه نیز مدتهاست در صددند راهی برای تجدید پیمان «استارت نو» بیابند.
«پیمان کاهش سلاحهای راهبردی»، موسوم به استارت نو، در سال ۲۰۱۲ بین دو کشور امضا شد و چند ماه دیگر، دقیقا در فوریه ۲۰۲۱، منقضی میشود.
بر اساس پیمان فعلی، دو کشور ملزماند حداکثر هزار و ۵۵۰ کلاهک هستهای را مستقر کنند.
روسیه اصرار دارد همان پیمان قبلی بدون هیچ تغییری برای پنج سال دیگر تمدید شود؛ در حالی که آمریکا خواستار گنجاندن چین در پیمان و همچنین گسترش دامنه سلاحهاست.
آمریکا چندی پیش از پیمان «منع موشکهای هستهای میانبرد» که پس از جنگ سرد بین دو کشور به امضا رسیده بود خارج شد. آمریکا دلیل خروج از این پیمان را تخطیهای مدام روسیه اعلام کرد.