نشست ورشو روز چهارشنبه ۲۴ بهمن آغاز شد؛ کنفرانسی دو ‌روزه به دعوت مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا و به میزبانی لهستان که هدفش بررسی آینده «صلح و امنیت در خاورمیانه» عنوان شده است. 

نشست ورشو از حدود دو هفته پیش با واکنش‌های زیادی همراه بوده و تا آخرین ساعت قبل از افتتاحیه آن با ابهاماتی روبروست. در مجموع از ۷۰ کشور به این کنفرانس دعوت شده‌ است. گزارش‌های تایید نشده از حضور نمایندگان ۶۰ کشور در این کنفرانس حکایت دارد اما دقیقا هنوز مشخص نیست کدام کشورها در چه سطحی حضور دارند.

حاضرین در کنفرانس

ایالات متحده آمریکا و اسرائیل از حاضرین این کنفرانس هستند. حضور مایک پنس، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا و مایک پمپئو در این نشست از اهمیت بالای آن نزد واشنگتن حکایت دارد. علاوه بر این حضور جرارد کوشنر، داماد دونالد ترامپ در این کنفرانس نیز از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است. از اسرائیل نیز بالاترین مقام سیاسی یعنی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر حضور دارد.

آلبانی، آرژانتین، اتریش، بحرین، بلغارستان، استونی، گرجستان، مجارستان، اردن، کویت، لتونی، لیتوانی، لیبریا، مراکش، مالت، عمان، قطر، رومانی، امارات متحده عربی، اوکراین و دولت یمن بطور قطع اعلام کرده‌اند که در این کنفرانس شرکت می‌کنند.

غایبین در کنفرانس

گفته می‌شود چین و روسیه، عراق، لبنان، تشکیلات خودگردان فلسطینی در این کنفرانس شرکت نمی‌کنند. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته «به دلیل برنامه کاری از قبل تعیین شده» در کنفرانس ورشو حاضر نخواهد شد. وزیران امور خارجه آلمان و فرانسه هم اعلام کرده‌اند که در این کنفرانس شرکت نمی‌کنند. در همین حال، جرمی هانت، وزیر امور خارجه بریتانیا گفته حضورش را تنها در کمیته یمن کنفرانس تایید کرده است.

غیبت قدرت‌های اروپایی در این کنفرانس تلاش‌های آمریکا در جلب توجه آنها را با تردید روبرو کرده و از بروز شکاف میان واشنگتن و متحدان اصلی اروپایی بر سر موضوع ایران حکایت دارد.

از ایران برای نشست ورشو دعوت نشده و وزارت لهستان دلیل آن را «تیرگی روابط تهران با واشنگتن» اعلام کرده است.

واکنش ایران

طرح این نشست از همان ابتدا ناخرسندی و اعتراض شدید ایران را به همراه داشت. مقام‌های جمهوری اسلامی نشست ورشو را «ضد ایرانی» توصیف کرده‌اند. محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، نشست ورشو را «سیرکی» خوانده که «پیش از شروع محکوم به شکست» است. او این کنفرانس را «جلوه‌ای دیگر از تلاش آمریکا برای ایجاد یک اجماع وسیع علیه ایران دانست» و گفت که اهداف اولیه آمریکا از برگزاری آن «به نتیجه نرسیده است.»

دیگر مقام‌های ایران نیز به این نشست واکنش نشان داده‌اند. حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئيس کمیسیون امنیت ملی و سیاست  خارجی  مجلس شورای اسلامی روح حاکم بر کنفرانس ورشو را «ضدایرانی» خواند. محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی هم با بی‌ارزش و بی‌اهمیت خواندن این کنفرانس، گفت: «چه در نشست ورشو علیه ایران حرفی زده شود و چه حرفی زده نشود، تاثیری در اقدامات و قدرت جمهوری اسلامی ایران نخواهد داشت.»

پس از اعلام میزبانی ورشو برای این نشست تهران ضمن انتقاد از لهستان، بارها به ورشو در خصوص اهداف «ضدایرانی» این کنفرانس هشدار داده است. در مقابل یاتسک چاپوتوویچ، وزیر خارجه لهستان دیروز سه‌شنبه در جریان یک نشست خبری مشترک با همتای آمریکایی خود هدف اصلی کنفرانس ورشو را یافتن راهکاری برای برقراری صلح در سوریه و یمن خواند و گفت این کنفرانس مستقیما علیه کشور خاصی نیست.

از سوی دیگر سفارت ایران در ورشو امروز چهارشنبه طی بیانیه‌ای با اشاره به تعهدات مقامات لهستان برای عدم تمرکز نشست ورشو بر محور ایران، عنوان کرده که «مقامات آمریکایی به طور واضح هدف اولیه برگزاری نشست ورشو را از بین بردن نقش ایران در منطقه خاورمیانه عنوان می کنند.»

در حاشیه کنفرانس ورشو

برخی گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی در خارج از کشور گفته‌اند همزمان با افتتاحیه این نشست در ورشو تجمع می‌کنند.

ورشو نقطه اختلاف اروپا

انتخاب ورشو در قلب اروپا برای کنفرانسی که احتمالا ایران موضوع اصلی آن باشد پیام دیگری هم دارد. هشت کشور اروپای شرقی در این کنفرانس حضور دارند و این به معنای همراه نشدن آنها با آلمان و فرانسه، مدافعان برجام است. البته مشخص نیست ایجاد شکاف در اتحادیه اروپا بر سر موضوع ایران تا چه اندازه هدف ایالات متحده آمریکا بوده است.

با استناد به اظهارنظر‌های مقام‌های آمریکا و اروپا «ایران» از مهمترین موضوعات مورد توجه در نشست ورشو است. برنامه موشکی ایران، ادامه حضور ایران در سوریه  و آنچه «حمایت ایران از گروه‌های تروریستی» عنوان شده احتمالا در کانون حملات آمریکا و اسرائیل علیه تهران باشد. اینها موضوعاتی هستند که از مدتها قبل به شدت مورد توجه بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل بود و شاید از همین روست که از این کنفرانس استقبال کرده و شخصا در آن حضور دارد.

به نظر می‌رسد تلاش مایک پمپئو برای برگزاری نشست ورشو چندان بی‌شباهت به تلاش جورج بوش در سال ۲۰۰۳ نیست که به دنبال همراه کردن اروپا برای جنگ علیه عراق بود.