همزمان با افزایش درخواست‌ها از غول‌های بزرگ داروسازی در جهان برای به اشتراک گذاشتن دانش ساخت واکسن کرونا با کشورهای در حال توسعه، آمارها نشان می‌دهد دو شرکت آمریکایی فایزر و مدرنا درآمد هنگفتی از فروش واکسن کسب کرده‌اند.

جلسه سازمان تجارت جهانی به‌مناسبت گذشتن یک سال از اعلام کوویدـ۱۹ به‌عنوان همه‌گیری جهانی، با محوریت احتمال معافیت از «حق مالکیت فکری» شرکت‌های تولیدکننده واکسن کرونا در روزهای آینده برگزار می‌شود. 

در میانه تلاش کشورهای کم‌درآمد برای دریافت شیوه ساخت واکسن کرونا از شرکت‌های بزرگ داروسازی، روزنامه گاردین در گزارشی به فروش هنگفت چند میلیارد دلاری چند شرکت تولیدکننده واکسن کرونا پرداخته است.

بر اساس گزارش گاردین، در میانه تلاش کشورها برای بازگشت به زندگی عادی، شرکت‌های سازنده واکسن‌های مدرنا و فایزر-بیون‌تک در میان آنهایی قرار دارند که بیشترین سود را از بازار واکسن در جهان برده‌اند. قیمت هر دو دوز واکسن این دو شرکت به بیش از ۳۰ دلار می‌رسد. به‌عبارتی ۳۰ دلار  به‌ازای واکسینه شدن هر نفر. 

بنا بر این ارقام، فایزر در سال ۲۰۲۱ دست‌کم ۱۵ تا ۳۰ میلیارد دلار فروش می‌کند. فروش شرکت مدرنا ۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

نشریه اکونومیست در گزارشی درباره تلاش‌ کشورها برای دسترسی به واکسن، به‌نقل از یورگن استوک، یک مقام اینترپل، واکسن کرونا را «طلای مایع ۲۰۲۱» خوانده بود.

به گزارش آسوشیتدپرس، همزمان با فروش این شرکت‌های بزرگ داروسازی در جهان، آفریقای جنوبی و کشورهای جنوب شرق آسیا، از آنها خواسته‌اند که شیوه ساخت تولید واکسن کرونا را در اختیارشان بگذارند. 

کارخانه‌های چشم‌به‌راه برای گرفتن دستور واکسن

آسوشیتدپرس در این گزارش به سه کارخانه در سه قاره جهان، پرداخته است. کارخانه‌هایی که صاحبان آنان می‌گویند می‌توانند تا اگر دستشان به دستور ساخت واکسن برسد، می‌توانند صدها میلیون واکسن کوویدـ۱۹ تولید کنند، اما همچنان در انتظار چراغ سبز مانده‌اند. 

عبدالمقتدر، یک تولیدکننده واکسن در بنگلادش، به این خبرگزاری گفت: «سهیم شدن شیوه ساخت واکسن، یک‌شبه ده‌ها کارخانه در سراسر جهان را قادر به تولید واکسن خواهند کرد.» اما دانش تولید واکسن کرونا در دست شرکت‌های داروسازی فایزر، مدرنا و آسترازنکاست که تولیدکنندگان اولین واکسن‌های کرونا در جهان محسوب می‌شوند.

کشورهای کم‌درآمدتر می‌گویند که به دست آوردن دستور تولید واکسن آمار مرگ‌ومیر بزرگترین همه‌گیری قرن که تاکنون جان بیش از ۲/۵ میلیون نفر را گرفته است، کاهش خواهد داد. در مقابل، شرکت‌‌های تولیدکننده واکسن می‌گویند که درخواست‌ این کشورها باید موردبه‌‌مورد بررسی شود چرا که این شرکت‌ها باید «حق مالکیت فکری» و مساله ایمنی واکسن را هم در نظر بگیرند.

بازار عرضه و تقاضای واکسن کووید-۱۹ در جهان با هم نمی‌خواند. میزان واکسن تامین‌شده برای پاسخ به نیاز جهان کم است و همان تعداد کم در قبضه کشورهای ثروتمند جهان است.

بر اساس آمارها، ۸۰ درصد واکسن تولیدی در جهان تنها به ۱۰ کشور داده شده است. بنا بر آمار سازمان بهداشت جهانی تا هفته گذشته، ۲۱۰ کشور و منطقه در  جهان با جمعیتی بالغ بر ۲/۵ میلیارد نفر حتی یک دوز واکسن کوویدـ۱۹ هم دریافت نکرده‌اند.

کشورها و متخصصان بهداشت دو راه برای مقابله با کمبود واکسن کرونا در جهان پیشنهاد کرده‌اند، راه اول سهیم شدن دانش و تکنولوژی تولید آن است. همانطور که در گذشته نیز با چشم‌پوشی از حق مالکیت فکری برای مبارزه با سل، هپاتیت و ایدز انجام شد. اما تاکنون هیچ شرکت داروسازی حاضر به در اختیار گذاشتن داده‌های خود نشده است.

راه پیشنهادی دیگر، معافیت از حق مالکیت فکری برای واکسن کروناست که با مخالفت آمریکا و اروپا در سازمان تجارت جهانی روبه‌رو شده است. ۱۱۹ کشور از جمله هند و آفریقای جنوبی و همچنین اتحادیه آفریقا از حامیان این طرح بودند.

شرکت‌های داروسازی در واکنش گفته‌اند که به‌جای این راه‌های پیشنهادی، شرکت‌های ثروتمند باید واکسن بیشتری به کوواکس، برنامه جهانی برای تامین واکسن کرونا برای کشورهای کم‌درآمد، اهدا کنند. 

نگرانی سازمان بهداشت جهانی برای کشورهای کم‌درآمدتر

سازمان بهداشت جهانی هفته گذشته برای نخستین بار توانست تعداد محدودی دوز واکسن از سهمیه کوواکس را به غنا، ساحل عاج و کلمبیا بدهد. بر اساس گزارش‌های رسانه‌ای، مساله این است کشورهای ثروتمند همچنان دوست ندارند از ذخیره واکسن‌هایشان به کشورهای نیازمند ببخشند. به عنوان مثال، کشورهای اروپایی بر صادرات واکسن‌ مقرراتی اعمال کرده‌اند تا واکسنی از کشورشان پا بیرون نگذارد. 

 تدروس آدانوم، رییس سازمان بهداشت جهانی،در آستانه جلسه هفته آینده جلسه‌ سازمان تجارت جهانی، از حق کپی‌برداری کشورهای کم‌درآمدتر برای تولید و فروش ارزان‌قیمت واکسن کرونا حمایت کرد.

آدانوم از جهان خواست که برای مبارزه با کوویدـ۱۹ «جامه رزم» به تن کند. او تاکید کرد که جهان باید هر فرصت برای مبارزه با کووید-۱۹ را« دودستی بچسبد» وگرنه با شیوع گونه‌های جهش‌یافته ناگزیر«بر سر خانه اول بازخواهد گشت». 

او به شرکت‌های داروسازی اطمینان‌خاطر داد که امتیازات آنان با این اقدام به خطر نمی‌افتد. اما کشورهای اروپایی و آمریکا به گفته فدراسیون بین‌المللی تولیدکنندگان دارو، واقع در سوییس، استناد می‌کنند که می‌گوید جلوگیری از درآمد داشتن شرکت‌های داروسازی، آنان را از تمایل به نوآوری برای تولید دارو بازمی‌دارد.

چشم امید به جلسه سازمان تجارت جهانی است. اما آن‌طور که از قرائن برمی‌آید، بیشتر جهان باید همچنان در انتظار واکسن کرونا بماند.