دست ایران در پوست گردوی انفجار بیروت و توافق اسرائیل و امارات
هفته پیش، وزیر خارجه ایران برای حمایت از لبنان و حزبالله به بیروت سفر کرد، در شرایطی که هم دولت و هم گروه شبهنظامی حزبالله گرفتار واکنش خشمگین مردم به انفجار عظیمی بودند که بیشتر شهر را ویران کرد. اما به محض اینکه هواپیمای محمدجواد ظریف به زمین نشست، خبر توافق دو رقیب منطقهای جمهوری اسلامی، اسرائیل و امارات متحده عربی، برای برقراری روابط رسمی دیپلماتیک منتشر شد.
این دو تحول اخیر شرایط را برای ایران که در دو سال گذشته، زیر تحریمهای آمریکا در آستانه فروپاشی اقتصادی بوده و پایگاههایش در سوریه هدف حمله اسرائیل قرار داشته است، دشوارتر میکند. ظریف در واکنش تنها به این بسنده کرد که به کشورهای دیگر هشدار داد انفجار بیروت را فرصتی برای تحمیل خواستههای خود به لبنان نبینند و توافق میان امارات متحده عربی و اسرائیل را «نمایش» آمریکایی خواند.
روزنامه نیویورک تایمز در مطلبی به تاثیر این دو رویداد بر شرایط جمهوری اسلامی در منطقه پرداخته و از چهرههای سیاسی ایران نقل کرده است که معتقدند این توافق زاییده دشمنی مشترک امارات متحده عربی و اسرائیل با ایران است و همسایههای عرب برای مقابله با ایران با اسرائیل متحد میشوند.
نیویورک تایمز به یک دهه پیش اشاره کرده است که نطقهای آتشین مقامهای بلندپایه جمهوری اسلامی علیه اسرائیل و آمریکا در سفر به کشورهای عرب منطقه، با استقبال جمعیت مواجه میشد. اما در ادامه افزوده است این قبل از زمانی بود که دخالت جمهوری اسلامی به ناکامی بهار عربی سوریه منجر شود، قبل از تنشهای فرقهای ناشی از رقابت سیاسی میان ایران شیعه و همسایههای سنیاش، قبل از موج تظاهراتهای اعتراضی در عراق و لبنان علیه دخالت ایران در امور داخلی این کشورها؛ و البته قبل از تحریمهای اقتصادی آمریکا که از دستودلبازیهای ایران در منطقه کم کرد.
نیویورک تایمز ضمن اشاره به همکاری نظامی و اطلاعاتی پنهانی اسرائیل و امارات متحده عربی علیه ایران در سالهای گذشته، نوشته است هرچند مصر و اردن پیشتر با اسرائیل رابطه دیپلماتیک برقرار کرده بودند، امارات متحده عربی تنها کشور منطقه است که بیشتر بهدلیل اختلاف با ایران، به چنین توافقی با اسرائیل رسیده است. تحلیلگران پیشبینی میکنند بهزودی بحرین و عمان نیز دست به اقدام مشابهی بزنند.
تحلیلگران ایرانی نگراناند دسترسی اسرائیل به مرکز تجاری دبی امکان ویژهای برای جاسوسی اسرائیل از ایران فراهم کند. بسیاری از ایرانیها برای کسبوکار یا تفریح به دبی میروند و این محل میتواند پس از دههها اولین جایی باشد که شمار زیادی از ایرانیها و اسرائیلیها با هم برخورد میکنند.
برخی تحلیلگران معتقدند زمان لازم است تا تاثیر توافق اسرائیل و امارات متحده عربی روشن شود. صنم وکیل، پژوهشگر اندیشکده چتم هاوس در لندن، میگوید: «آیا امارات متحده عربی قصد دارد علنی از حمله اسرائیل به تاسیسات ایران در سوریه حمایت کند یا از تلاشهای اسرائیل برای ممانعت از فعالیتهای حزبالله؟ آیا اسرائیل قصد دارد در مقابل ستیزهجوییهای ایران از امارات متحده عربی دفاع کند؟ همه اینها الان مبهم و نامشخص است.»
از طرفی با توجه به اینکه ایران و حزبالله لبنان در نتیجه انفجار بیروت در تنگنا قرار گرفتهاند، به گفته صنم وکیل، ایران نمیتواند روی موشکپرانی حزبالله به اسرائیل حساب کند و بیتردید تمایل و حمایتی برای چنین ماجراجوییهایی وجود ندارد. این در حالی است که پس از انفجار بیروت، نقش فرانسه در سپهر سیاسی لبنان پررنگتر شده است.
روزنامه نیویورک تایمز از صادق زیباکلام نقل میکند که دیدار امانوئل مکرون، رییسجمهوری فرانسه، از لبنان، ناتوانی ایران در جلوگیری از حملات هوایی اسرائیل به مواضعش در سوریه و انتخاب نخستوزیری متمایل به آمریکا در عراق را موازی و همراستا میبیند.
به گفته زیباکلام، تهران برای آنچه مقامهای جمهوری اسلامی «مقاومت» مقابل آمریکا و اسرائیل مینامند منابعش را صرف حمایت از گروههای شبهنظامی و احزاب در هر سه کشور لبنان، سوریه و عراق کرد اما شکست کنونی در این کشورها نشاندهنده «نتیجه سرمایهگذاری میلیاردها دلار برای راهبرد مقاومت» است.