درد نهفته پشت لبخند مونالیزا
یک پژوهشگر دانشگاه هاروارد میگوید مونالیزا بیمار بوده است.
تابلوی «مونالیزا» یا آنطور که فرانسویان به آن لقب دادهاند، «لبخند ژوکوند» با شش میلیون تماشاگر در سال، یکی از محبوبترین آثار هنری جهان است.
این نقاشی، اثر لئوناردو داوینچی، در موزه لوور در شهر پاریس نگهداری میشود و مرموزی لبخند آن بحث هنرشناسان و اخیرا پزشکان شده است.
در تازهترین تحلیل، دکتر مندیپ مهرا (Dr. Mandeep R. Mehra) میگوید آنچه مونالیزا به آن مبتلا بوده دو عارضه شناخته شده با نامهای زانتالزما و لیپوما است. عامل هر دو عارضه، غیرفعال بودن غده تیروئید است. مشکلی هنوز فراگیر در ایتالیا امروز که در اثر مصرف زیاد غذاهای گیاهی رخ میدهد.
نشانههای تشخیصی هر دو بیماری شامل بر برجستگی کوچک در کناره داخلی چشم چپ، زردی غیرعادی چشمها، یک برآمدگی در گردن و یک برآمدگی بر روی دست راست میشوند، نشانههایی که در مونالیزای دیده میشوند.
مطالعه دکتر مهرا میگوید که نازکی موهای سر، کم پشتی ابروها و تورم صورت نشانههای دیگری از این بیماریها در مونالیزا هستند.
این بیماریها را امروزه میتوان با دارو درمان کرد ولی پانصد سال پیش اینگونه نبود.
نقاشی «مونالیزا» در قرن شانزدهم کشیده شد و در آن داوینچی، مونالیزا جراردینی، همسر سوم یک تاجر ابریشم به نام فرانچسکو دل جیوکوندو، اهل فلورانس را به تصویر کشیده است.
داوینچی، نقاشی در قالب یک متخصص شناخت اندام
مهرا در بازدیدش از موزه لوور، نشانههای بیماری را در چهره مونالیزا یافت. سپس یک سال را به بررسی این نقاشی و واکاوی اسناد بازمانده از فلورانس در قرن شانزدهم و شناخت بیشتر داوینچی گذراند.
داوینچی در کنار آنکه یک نقاش به نام است، در کنار دیگر کارها، به دانش آناتومی یا اندامشناسی توجهای ویژه نشان میدهد. او علاوه بر اینکه برای درک تن، انسانها را از نزدیک بررسی میکرد، جزو اولین هنرمندان قرون وسطی بود که مخفیانه کالبدشکافی هم میکرد.
او همچنین منطبق بر واقعیت نقاشی میکرد و بههمیندلیل مهرا تشخیص پزشکی خود بر پایه این نقاشی را معتبر قلمداد میکند.
مهرا از حلقه چشم چپ مونالیزا مثال میزند: در آنجا برآمدگیای کوچک و گوشتی دیده میشود و برآمدگیهایی مشابه را در صورت او میتوان دید. موهایش کمپشت هستند و ابرو ندارد.
همچنین او میگوید اگر دقیق به چشمان او دقت کنید، متوجه رنگ زرد غیرعادی میشوید و سپس این زردی را بر پوست او هم مییابید.
بر گوشه راست گردن مونالیزا ورمی دیده میشود و صورتش پفکرده است.
همچنین بر دست راستش، یک برآمدگی را بین انگشت اشاره و انگشت کناریاش میتوان دید.
وقتی داوینچی نقاشی این تابلو را شروع کرد، مونالیزا در اواخر دهه بیست زندگیاش بوده و داوینچی هنوز از شهرت اواخر عمر خود برخوردار نبود، بلکه یک نقاش معمولی تلقی میشد.
دکتر مهرا میگویند لبخند رازآمیز مونالیزا را باید در بیماری او جستجو کرد. بیماران مبتلا به کم کاری تیرويید دچار افسردگی خفیف و صورت ورم کرده با عضلات ضعیف میشوند.
مطالعه جدید میگوید گرچه مونالیزا تا ۶۳ یا ۶۵ سالگی زندگی کرده ولی به دلیل بیماری، زندگی خوشایندی نداشته است.
شاید لبخندی که ۵۰۰ سال است مونالیزا را با آن میشناسند، لبخند یک زن بیمار در مقابل یک نقاش برجسته باشد.
گزارش همایون خیری را در همین زمینه تماشا کنید: