رویترز روز پنجشنبه ۲۳ خرداد در گزارشی نوشت فرانسه با توقف واردات نفت خود از ایران، وارداتش از عربستان سعودی را شدت بخشیده است.

پاریس طی هفته‌های اخیر با برجسته کردن «نیاز کشور به انرژی»، عملا راهی برای توجیه فروش تسلیحات نظامی به ریاض پیدا کرده است.

فرانسه سال گذشته عربستان سعودی را ملزم کرد تا در ازای خرید نفت از این کشور، واردات تسلیحات نظامی را ۵۰ درصد افزایش دهد.  با این حال شواهدی حاکی از افزایش واردات تسلیحات نظامی از فرانسه طی سال گذشته در دست نیست.

در حالی که فرانسه یکی از مبتکران ایجاد «سازوکار مالی» موسوم به اینستکس برای تسهیل مبادلات تجاری ایران با شرکای تجاری خود است، اما شتاب این کشور در افزایش خرید نفت از عربستان سعودی به معنای تمایل کمتر به تجارت با ایران نیز هست.

این موضوع از سوی دیگر از وضعیت پیچیده‌ای حکایت دارد که فرانسه در آن قرار گرفته است. به عبارت دیگر این عضو شورای امنیت سازمان ملل نمی تواند به راحتی در برابر خواست ایالات متحده آمریکا و متحدان عربش در خصوص اعمال فشار بر ایران مقاومت کنند.

فلورانس پارلی، وزیر دفاع فرانسه ماه گذشته روابط تجاری با متحدانی نظیر عربستان سعودی را برای حفاظت از منافع امنیتی و تامین انرژی کشور ضروری خواند و گفت: «صادرات اسلحه امکان شکل‌گیری روابط نزدیک با کشورهایی را ممکن می‌سازد که برای امنیت فرانسه نقشی استراتژیک دارند.» او خطاب به پارلمان گفت که این موضوع موجب می‌شود که کشورش در قلب خاورمیانه جای داشته باشد که به گفته او منطقه‌ای کلیدی برای منافع امنیتی و تامین انرژی فرانسه محسوب می‌شود.

یک منبع دیپلماتیک فرانسه هم موضوع برجام را بی ارتباط با موضوع فروش سلاح به عربستان دانسته و گفته «با برجام به دنبال حفظ صلح در منطقه هستیم. اما با عربستان سعودی روابط تاریخی داشته‌ایم و دلیلی ندارد آن را به خطر بیاندازیم.»

افت شدید توانایی ایران در فروش نفت در بازارهای جهانی ضربه شدیدی به اقتصاد کشور وارد کرده است و هدف از ایجاد اینستکس در دراز مدت جلوگیری از چنین ضربه‌ای بوده است.

فرانسه طی آوریل ۲۰۱۷ تا مارس ۲۰۱۸ حدود ۲/۲ میلیارد یورو نفت سفید از ایران خریده است؛ رقمی که ایران را به سومین تامین کننده انرژی این کشور تبدیل کرده بود.

اما طی ۱۲ ماه گذشته این واردات نفت ایران از سوی فرانسه با ۵۷ درصد کاهش به ۹۳۶ میلیون یورو رسید. باید در نظر داشت که واردات فرانسه از ایران از سپتامبر ۲۰۱۸ بطور کامل متوقف شد.

در مقابل فرانسه در همان بازه زمانی یعنی آوریل ۲۰۱۸ تا مارس ۲۰۱۹ واردات نفتی از عربستان سعودی را ۵۰ درصد افزایش داد.

منابع نفتی فرانسه می‌گوید نفت خام عربستان و ایران می‌توانند جایگزین هم شوند. 

در پی بازگشت تحریم‌ها، تمامی کشورهای واردکننده نفت از ایران، واردات خود از این کشور را قطع کردند. چین و هند گرچه هنوز از معافیت آمریکا بهره می‌بردند اما آنها هم باید واردات خود از ایران را متوقف کنند.

فرانسه در حالی روابط نزدیک خود با عربستان سعودی را تقویت می‌کند که در سال ۲۰۱۵ در کنار ۵ قدرت دیگر یعنی ایالات متحده، بریتانیا، چین، آلمان و روسیه با ایران توافق برجام را امضا کرد. آنچه می‌توانست موجب برچیده شدن تحریم‌ها و هموار شدن مسیر رونق اقتصادی برای ایران، رقیب عربستان سعودی شود.

فرانسه بی‌درنگ روابط تجاری خود با ایران را توسعه داد و شماری از شرکت‌های بزرگ راه تهران را در پیش گرفتند. توتال و رنو از پیش‌قراوالان فتح بازارهای سرمایه‌گذاری در ایران شدند.

بین ۲۰۱۶ تا اوایل ۲۰۱۸ فرانسه سالانه بیش از ۲ میلیارد یورو از ایران نفت خرید.

با راهیابی دونالد ترامپ به کاخ سفید ورق برای ایران برگشت. ترامپ از توافق برجام به عنوان «بدترین مذاکره» یاد کرد و از آن خارج شد و خواستار توافقی دیگر شد. در پی آن تحریم‌ها از جمله در حوزه نفت بازگشت. دولت آمریکا با تهدید شرکای خود از جمله فرانسه از آنها خواست تا روابط تجاری با تهران را قطع کنند.

تصمیم ترامپ نزدیکی فرانسه با عربستان سعودی را به همراه داشت. ریاض به پشتوانه واشنگتن در خط مقدم مقابله با ایران قرار دارد.

فرانسه در حالی که از برنامه موشکی ایران و دخالت‌های تهران در منطقه نگران است اما تعامل را بر انزوا ترجیح می‌دهد.

تصمیم فرانسه به جایگزین کردن نفت عربستان سعودی به جای نفت ایران در دوره حساسی روی می‌دهد.

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه از سوی رقبای سیاسی و سازمان‌های حقوق بشری در زمینه فروش تسلیحات نظامی به عربستان سعودی و امارات متحده عربی تحت فشار قرار دارد. فروش تسلیحات به عربستان سعودی هم‌اکنون به یکی از مهم‌ترین چالش‌های دولت تبدیل شده است.

پیشتر «کابینه وکلای فرانسه» از وجود مستندات و شواهدی خبر داد که براساس آن صادرات سلاح به عربستان بدون رعایت پیمان تجارت قانونی اسلحه و غیرقانونی است. گفته می‌شود عربستان این تجهیزات نظامی را در جنگ یمن و علیه حوثی‌های تحت حمایت ایران بکار می‌گیرد. با این حال گزارش‌های زیادی از قربانیان غیرنظامی این حملات منتشر شده است.

از یک سو ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه ضمن محکوم کردن حمایت ایران از حوثی‌ها، از ریاض خواسته تا به «حملات کثیف» در یمن پایان دهد. و از سوی دیگر او و مکرون از فروش تسلیحات نظامی به عربستان سعودی و امارات متحده عربی به عنوان «یک ضرورت برای مبارزه جهانی علیه تروریسم» دفاع می‌کنند.

عربستان سعودی طی ۵ سال گذشته خریدار عمده تسلیحات نظامی فرانسه بوده است. این کشور در سال ۲۰۱۸ حدود یک میلیارد یورو اسلحه از فرانسه خریده است.

مکرون هم بی‌اعتنا به انتقادها در زمینه ادامه فروش تسلیحات نظامی به عربستان سعودی، «نیاز کشور به انرژی» را به عنوان توجیهی برای آن یافته است.