همزمان با تکمیل آبگیری سد کمال‌خان در ولایت نیمروز، رییس جمهور افغانستان اعلام کرد که دیگر حاضر نیست آب رایگان به ایران بدهد، بلکه آب را به ازای نفت به این کشور خواهد فروخت.

سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در واکنش به سخنان محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان، گفت که حقابه ایران از رودخانه هیرمند مشخص است و دولت افغانستان به این حقابه متعهد خواهد بود.

سعید خطیب زاده گفت رودخانه هیرمند دارای رژیم حقوقی تعریف شده‌ای است و بر اساس قراردادی که در سال ۱۳۵۱ بین دو کشور به امضاء رسیده و در مجالس قانون‌گذاری طرفین به تصویب رسیده، حقابه هر کشور روشن است.

برپایه کمیسیون دلتا که سال ۱۳۵۱ برای تعیین حقابه ایران از رودخانه هیرمند تشکیل شد و به امضای امیرعباس هویدا و موسی شفیق، نخست وزیران وقت دو کشور همسایه رسید، مقرر شد که سهم ایران از رودخانه هیرمند، ۲۶ متر مکعب در هر ثانیه باشد.

اما موضوع سهم هر کشور از آب این رودخانه، در طول دهه‌های گذشته همواره مورد مناقشه طرفین بوده است.

علیرغم این اختلاف نظرها، محمداشرف غنی در مراسم افتتاح سد کمال خان تاکید کرد که اقتصاد ایران و افغانستان مکمل هم هستند.

او توضیح داد که در حال مذاکره با دولت ایران است تا ولایت نیمروز نه تنها انبار آب افغانستان بلکه انبار آب ایران نیز باشد.

ایران می‌گوید از اظهارات رییس‌جمهور افغانستان برای تبدیل آب به موضوع همکاری بین دو کشور استقبال خواهد کرد.

پیش از آن، دولت ایران در مورد ساخت سد کمال خان واکنش نشان داده بود.

حسن روحانی تیرماه سال ۱۳۹۶ در کنفرانس «مقابله با گرد و غبار و موضوعات محیط زیستی» که با حضور مسوولان محیط زیست کشور افغانستان برگزار شد، گفت بود که نمی‌تواند نسبت به ساخت این سدها در افغانستان بی‌تفاوت باشد.

او پروژه‌های سدسازی افغانستان را عامل خشک شدن دریاچه هامون دانسته و گفته بود این سدسازی‌ها بر زندگی مردم ایران تاثیرگذار خواهد بود.

ایران بر این باور است که پروژه‌های سدسازی افغانستان می‌تواند حیات هامون‌های منطقه را تهدید کند و در آن صورت آسیب جدی به محیط زیست مردم دو سوی مرز وارد شده و طوفان شن و گرد و غبار زندگی آن‌ها را در تنگنا قرار خواهد داد.

ایران همواره تکرار کرده است که پمپاژ آب رودخانه هیرمند در بخش مرزی افغانستان باعث کاهش حقابه این کشور شده و دریاچه هامون را در معرض خشکسالی قرار می دهد.

این در حالی است که سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در سخنان روز چهارشنبه به موضوع حیات هامون‌ها نیز اشاره کرد.

او گفت در این مورد از مدت‌ها قبل با دولت افغانستان در حال مذاکره هستند و خوشبختانه آن‌ها نیز به اهمیت حیات هامون‌ توجه دارند.

با این همه، محمداشرف غنی از همان ابتدای مسوولیتش به عنوان رییس جمهور، به مردم افغانستان وعده داده بود که برای تقویت اقتصاد این کشور و ایجاد اشتغال، ۲۱ سد جدید خواهد ساخت.

او در جریان افتتاح سد کمال خان، با اشاره به اینکه کلید آب این رودخانه در دست مردم است گفت «افغانستان لازم نیست بعد از این به فکر این باشد که دست گدایی به سوی دیگران دراز کند. »

رودخانه هیرمند در افغانستان «هلمند» نامیده می‌شود. رودخانه‌ای که از ولایت هلمند افغانستان سرچشمه گرفته و به دریاچه هامون که مابین دو کشور ایران و افغانستان واقع شده، سرازیر می‌شود.

تالاب هامون هفتمین تالاب بین المللی جهان است و توسط یونسکو به عنوان ذخیرگاه زیست کره در ایران به ثبت رسیده است.

تالابی که در سال‌های اخیر با معضل خشکسالی روبرو بوده و در وضعیت بی آبی به کانون گرد و غبار در جنوب شرق ایران تبدیل می‌شود.