در رخدادی معنادار و قابل‌تأمل، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در پیام امسال خود به‌مناسبت حج، هیچ اشاره‌ای به اسرائیل نکرده است.

آیت‌الله خامنه‌ای اگرچه همچون قریب‌به اتفاق پیام‌های پیشین خود به حجاج، آمریکا را با ادبیاتی تند هدف انتقاد قرار داده است، اما به هر دلیل و علت، نخواسته یادی از اسرائیل کند.  

این اتفاق مهم درحالی رخ می‌دهد که به‌عنوان نمونه، او در پیام سال پیش خود بر «فتنه‌گری دشمن صهیونیست» تصریح کرده بود. رهبر جمهوری اسلامی همچنین در آن پیام، از «وظیفه‌ قطعی نجات فلسطین» گفته و «وظیفه سنگین رؤسای کشورهای اسلامی و نخبگان سیاسی و دینی و فرهنگی در دنیای اسلام» را «آگاه‌سازی ملت‌ها از شیوه‌های دشمنی و خیانت استکبار و صهیونیسم» خوانده بود.

افزون بر این‌ها، آیت‌الله خامنه‌ای در آن پیام بر اهمیت دفاع از حقوق تمامی مسلمانان تأکید و «دفاع از فلسطین» را «از همه مهم‌تر» ارزیابی کرده بود.

به‌عنوان شاهدی دیگر، می‌توان به پیام حج دو سال پیش رهبر جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد. رأس هرم نظام سیاسی ایران در پیام سال ۱۳۹۵ خود، به سیاست‌مدارانی اشاره کرده بود که «رفتار آنان در برابر صهیونیست‌ها»، «ننگ جهان اسلام» است.

او همچنین در آن پیام، از «سیاست‌بازان از خدا بی‌خبری که دست دوستی به رژیم اشغالگر صهیونیست داده و چشم بر رنج و مصیبت جانکاه فلسطینیان بسته‌اند» و به کمک «دستگاه‌های جاسوسی رژیم صهیونیستی» حجاج را زیر کنترل قرار داده‌اند، به‌شدت انتقاد کرده بود.

به پیام سال ۱۳۹۴ آیت‌الله خامنه‌ای نیز می‌توان ارجاع داد. در پیام سه سال پیش، او از «جنایت‌های رژیم صهیونیستی» و «رفتار غاصبانه در کشور فلسطین» گفت. رهبر جمهوری اسلامی همچنین به «نهایت شقاوت و خباثت» تل‌آویو و «اهانت مکرّر به حریم مقدس مسجدالاقصی و لگدکوب‌کردن جان و مال فلسطینیان مظلوم» اعتراض کرده بود.

در پیام امسال نفر نخست نظام سیاسی ایران به حجاج ـ چنان‌که قابل حدس بود ـ نشانی از حمله به حاکمان عربستان نیست. سال پیش نیز او با فاصله‌گیری از مواضع تند دو سال پیش خود، ریاض را هدف انتقاد صریح و تند و مستقیم قرار نداده بود.

اما این‌که در پیام جدید آیت‌الله خامنه‌ای هیچ اشاره‌ای به اسرائیل نشده، بسیار مهم و قابل‌تأمل است. او فلسطین را در کنار برخی دیگر از کشورهای اسلامی بحران‌دار قرار داده و به این جمله بسنده کرده است: «دعا برای امت اسلامی و مظلومان را در سوریه و عراق و فلسطین و افغانستان و یمن و بحرین و لیبی و پاکستان و کشمیر و میانمار و دیگر نقاط فراموش نکنید.»

به‌نظر می‌رسد رهبر جمهوری اسلامی در مواجهه‌ای کاملا مصلحت‌اندیشانه، از دمیدن بر تنور منازعه و مخاصمه با تل‌آویو پرهیز کرده است. به بیان دیگر، او در رویکردی عمل‌گرایانه و از منظر برآورد «هزینه ـ فایده»ی گفتار و کردار سیاسی، به اسرائیل نپرداخته است.

در متن بحران اقتصادی فزاینده، و هم‌زمان با تشدید تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران، آیت‌الله خامنه‌ای تلاش می‌کند از بروز کمترین مخاصمه با اسرائیل اجتناب کند. قابل اشاره است که چند هفته پیش، نماینده ویژه پوتین در امور سوریه از توافقی درباره «عقب‌نشینی واحدهای ایرانی تا ۸۵ کیلومتری مرزهای اسرائیل» خبر داده بود.

مصلحت‌اندیشی و عمل‌گرایی هسته اصلی قدرت در جمهوری اسلامی، به‌ویژه در بزنگاه‌ها و مقاطع حساس، امر جدیدی نیست. «نرمش قهرمانانه»، توصیف رهبر جمهوری اسلامی ایران در موضوع مذاکره و توافق با طرف‌های غربی است. سیاستی که با هدف «حفظ نظام» به‌مثابه «اوجب واجبات» اتخاذ شده است و همچنان تعقیب می‌شود.