گزارش تازه‌ای که موسسه «علوم و امنیت بین‌المللی» در ارتباط با انفجار سایت هسته‌ای نطنز منتشر کرده ضمن «احتمالا جبران‌ناپذیر» دانستن خسارت انفجار، آن را موجب «عقب‌گردی اساسی» در توانایی ایران برای به کارگیری سانتریفیوژ‌های پیشرفته در سطح وسیع در سال‌های آتی عنوان کرده است.

این موسسه که از سوی دیوید آلبرایت،‌ فیزیکدان و بازرس سابق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مدیریت می‌شود، اضافه کرده است حادثه نطنز «احتمالا» تحقیق و توسعه کوتاه‌‌مدت روی سانتریفیوژها در مجتمع غنی‌سازی سوخت نطنز را تحت تاثیر قرار نخواهد داد.

گزارش موسسه علوم و امنیت بین‌المللی که روز چهارشنبه ۱۸ تیرماه منتشر شده، اشاره کرده که تصاویر کیفیت بالای ماهواره‌ای نشان می‌دهد برخلاف تصاویر و بررسی‌های اولیه، مرکز مونتاژ سانتریفیوژ نطنز متحمل خسارتی «بزرگ،‌ گسترده و احتمالا غیرقابل جبران» شده است.

بر اساس گزارش این موسسه،‌ سایت منفجرشده نقش «حیاتی» در تولید انبوه سانتریفیوژهای پیشرفته ایران داشت.

نویسندگان گزارش اشاره کرده‌اند که وسعت خسارت به صورت «ناخواسته» و یا «آگاهانه» از عموم مخفی نگه داشته شده است.

در ادامه گزارش اشاره شده این انفجار بزرگ «به وضوح تقریبا سه‌چهارم سالن اصلی مونتاژ سانتریفیوژ را نابود کرده، باعث آتش‌سوزی شده و بخش عمده‌ای از ساختمان را سیاه کرده است.»

در بخشی مرتبط با ابعاد انفجار ضمن اشاره به ضرورت تمیزی و پاک بودن اتاق‌ برای مونتاژ سانتریفیوژهای پیشرفته، نوشته شده که تمام ساختمان احتمالا باید دوباره تخریب و از نو ساخته شود.

جایگزینی این ساختمان بر اساس گزارش این موسسه، دست‌کم یک سال، اگر نه بیشتر،‌ طول خواهد کشید. در این مورد، ساخت بنای منفجرشده که در سال ۲۰۱۲ میلادی شروع شد، حدودا شش سال قبل از بهره‌برداری در سال ۲۰۱۸، طول کشیده بود.

این موسسه همچنین برخی از بخش‌های گزارش قبلی خود را تکمیل و اصلاح کرده و نوشته: «اگرچه در ابتدا بر اساس تصاویر زمینی نتیجه گرفته بودیم که احتمالا این انفجار و آتش‌سوزی در ضلع شمال شرقی ساختمان در منطقه‌ای رخ داده که احتمالا محل ژنراتورهای دیزلی کمکی است، اما اکنون از تصاویر ماهواره‌ای پیداست انفجار در واقع در ضلع شمال غربی رخ داده است.»

در این گزارش نویسندگان بر اساس تحلیل مواد بتنی و رنگ‌ مواد به بیرون پرتاب شده و ابعاد انفجار اشاره می‌کنند که امکان وقوع حادثه با یک «خودروی انفجاری» قابل رد نیست.

با این حال، در ادامه گزارش به احتمال عدم تاثیرگذاری انفجار در برنامه تحقیق و توسعه کوتاه‌مدت ایران روی سانتریفیوژهای پیشرفته اشاره و به وجود تاسیسات مونتاژ دیگری، از جمله کارخانه برق کلایه در تهران، ارجاع شده است.

اما این انفجار «عقب‌گردی بزرگ» در برنامه و توان استقرار سانتریفیوژ پیشرفته ایران در سطح گسترده،‌ از جمله سانتریفیوژهای نسل دو، چهار و شش، خوانده شده است.

در توضیح این موضوع، نویسندگان گزارش گفته‌اند تا جایی که می‌توانند اطمینان دهند، تاسیسات هسته‌ای نطنز تنها اتاق پاک عملیات تولید این سانتریفیوژ‌ها در ایران بوده است.

موسسه علوم و امنیت بین‌المللی که این گزارش را تهیه کرده یک موسسه غیردولتی است که در سال ۱۹۹۳ تاسیس شده و به تحقیق و انتشار اطلاعات در مورد موضوعات علمی و سیاسی موثر بر امنیت بین‌المللی می‌پردازد.