پس از انتشار رای «آفکام»، نهاد ناظر بر رسانه‌های بریتانیا درباره چگونگی پوشش حادثه تروریستی اهواز (۳۱ شهریور ۱۳۹۷)، به نفع تلویزیون ایران اینترنشنال، سفیر جمهوری اسلامی ایران در بریتانیا و شاکی اصلی پرونده، با انتشار توییت‌هایی نه چندان اندک، به موضوع واکنش نشان داد.

مواضع حمید بعیدی‌نژاد، سفیر ایران در لندن اما آکنده بود از خلاف‌گویی و تناقض. در گزارش زیر، برخی از سخنان ناراست آقای سفیر، و تلاش عامدانه و آگاهانه او برای تفسیری دور از حقیقت و توضیحی واژگون از رای «آفکام»، بررسی شده است.

نکته قابل توجه این که قریب به اتفاق رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی، بدون مطالعه حکم و بیانیه مفصل «آفکام»، به بازنشر ادعاها و اتهام‌های سفیر ایران در بریتانیا، بسنده کرده‌اند.

یک؛ روایت کذب از ابتدا

سفیر ایران در بریتانیا در نخستین واکنش و توییتش می‌نویسد:

«آفکام به‌دنبال شکایت سفارت ایران علیه شبکه ایران اینترنشنال، گزارش خود را در ۱۳ صفحه منتشر کرد. در مجموع، آفکام توجیهات این شبکه در مصاحبه با نماینده گروه مسلح را نپذیرفته است. اما در توضیحات بعدی تشریح کرده که آن شبکه با تعدیل مواضع خود سعی کرده که فضای اتهام علیه خود را تغییر دهد.»

این ادعای آقای سفیر، با حکم آفکام، یک‌سره در تنافر و تضاد است. رای نهایی نهاد ناظر بر رسانه‌های بریتانیا کاملا شفاف و صریح و مشخص است: «رای آفکام این است که معیارهای عموما پذیرفته شده در محتوای مورد بحث در این پرونده رعایت شده است تا بتواند حفاظت کافی برای بینندگان فراهم آورد و نیز پخش مطالب بالقوه آزارنده و توهین‌آمیز با توجه به زمینه‌چینی و بسترسازی محتوایی، توجیه‌شدنی بوده است.»

در بیانیه آفکام همچنین تصریح شده که: «زمینه و بستر محتوایی نیرومندی که [در پوشش خبری حمله تروریستی توسط ایران اینترنشنال] ایجاد شده، می‌تواند سطح بالای آزارندگی و ایراد توهین بالقوه که ممکن بود به‌دلیل پخش اظهارات یعقوب حر التُسطری در حمایت از حمله ایجاد شود را توجیه کند.»

دو؛ خلاف‌گویی بی‌پروا

سفیر ایران در توییتی دیگر می‌نویسد که «گزارش ۱۳ صفحه‌ای آفکام شرح تمامی جزئیات اقدامات این شبکه برای تعدیل مواضع خود در روز گزارش حادثه» است.

گزارش ۱۳ صفحه ای آفکام شرح تمامی جزئیات اقدامات این شبکه برای تعدیل مواضع خود در روز گزارش حادثه میباشد. در نهایت آفکام جمع بندی کرده که با اقدامات اصلاحی بعدی، آن شبکه اقدام غیر قابل قبول اولیه خود را رفع نموده و خود را از نقض قوانین رهانیده است و لذا مستحق برخورد قانونی نیست.

— Hamid Baeidinejad ‪(@baeidinejad)‬ March 26, 2019

این در حالی است که هیچ «تعدیل موضع»ی در رفتار رسانه‌ای ایران اینترنشنال رخ نداده، و گزارش آفکام هم مبتنی بر ارزیابی خروجی چند ساعت پوشش رخداد در این تلویزیون بوده است.

۳۱ شهریورماه سال گذشته، ایران اینترنشنال برای واکاوی رخداد مهم در اهواز، و کاوش درباره عامل حمله مسلحانه، با یک فرد محتمل مطلع (سخنگوی جنبش الاحواز، یک جمعیت مخالف جمهوری اسلامی) مصاحبه کرد. فردی که گروه متبوع او متهم به این حمله بود.

مواضع و کردار رسانه‌ای تلویزیون ایران اینترنشنال، همان روز در پرسش‌های انتقادی و چالشی مجری برنامه، و در سخنان روزنامه‌نگاران شاغل در تلویزیون، در همان بخش خبری و بخش‌های بعدی، متبلور بود.

هیچ «تعدیل موضع»ی، برخلاف ادعای آقای سفیر، رخ نداده؛ سیاست رسانه‌ای برای پوشش بی‌طرفانه رخداد مهم و نیز گفت‌وگو با کارشناسان و تحلیل‌گران تعقیب و اجرایی شد.

سه؛ ادعای نادرست آقای سفیر

بعیدی‌نژاد، سفیر جمهوری اسلامی در بریتانیا، در توییتی دیگر می‌نویسد: «یک مشکل بررسی آفکام آنست که به‌جای مبنا قرار دادن برنامه «پخش زنده» که مجری در تماس تلفنی مستقیم، به نماینده گروه تروریستی الاهوازی خوش‌آمد می‌گوید، پخش تکراری برنامه را ملاک قرار داده که برنامه «ضبط شده» تلقی می‌شده و اعمال قوانین رسانه‌ای نسبت به این دو نوع برنامه متفاوت است.»

این ادعای آقای سفیر نیز هیچ نسبتی با واقعیت ندارد. در گزارش آفکام تصریح شده که نحوه پوشش خبری حمله مسلحانه در اهواز، به صورت جامع و از منظر حرفه‌ای و رسانه‌ای، ارزیابی شده؛ این ارزیابی هم شامل مصاحبه با سخنگوی جنبش الاحوازی بوده و هم شامل نظر کارشناسان طرف مصاحبه و دیدگاه خبرنگاران ایران اینترنشنال.

بعیدی‌نژاد اما در تلاشی سیاسی و به عمد، می‌کوشد بر یک بخش از سخنان مجری برنامه زنده در ابتدای مصاحبه با سخنگوی جنبش مورد اتهام، تمرکز کند.

چهار؛ خلاف‌گویی واضح و مستند آقای دیپلمات

بعیدی‌نژاد در توییترش ادعایی دور از حقیقت دیگری را منتشر کرده؛ او نوشته است: «با توجه به شکایت فوری سفارت ایران، شبکه ایران اینترنشنال بلافاصله با عمل به توصیه‌های اضطراری وکلای خود و از طریق تغییر لحن و زیرنویس‌ها و بویژه مصاحبه‌هایی که در طول آن روز انجام می‌دهند فضای شبکه و برنامه‌ها را تغییر می‌دهند.»

ادعای آقای سفیر نه فقط به طنز پهلو می‌زند، که تلخ و حیرت‌آور است؛ چرا یک دیپلمات چنین بی‌پروای حقیقت و مستندهای موجود، خلاف‌گویی می‌کند؟

چنان که در توییتر سفیر ایران در لندن ثبت و ضبط است، او در تاریخ ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۸ (دوم مهر ماه ۱۳۹۷) از «تسلیم شکایت رسمی سفارت ایران به «آفکام» برای بررسی اقدام غیرقانونی شبکه ایران اینترنشنال در پخش مصاحبه با سخنگوی گروه تروریستی» نوشته بود.

سفارت ایران در لندن ضمن تسلیم شکایت رسمی خود به «آفکام» برای بررسی اقدام غیر قانونی شبکه ایران اینترنشنال در پخش مصاحبه با سخنگوی گروه تروریستی، بطور جداگانه از دولت انگلیس نیز درخواست نمود که با شناسایی اعضای این گروه تروریستی، فعالیت آنها را ممنوع و از این کشور اخراج نماید.

— Hamid Baeidinejad ‪(@baeidinejad)‬ September 24, 2018

به بیان دقیق‌تر، دو روز پس از حادثه خونین اهواز، سفیر ایران در بریتانیا از شکایت رسمی جمهوری اسلامی علیه ایران اینترنشنال خبر داده بود. در این دو روز (و نیز روز رخداد) برنامه‌های ایران اینترنشنال، مطابق سیاست رسانه‌ای و اولویت‌های سردبیری، پیگیری و اجرا شده بود.

حتی تهدید و تهمت‌زنی آقای سفیر در روز حادثه، و پس از پخش مصاحبه مورد اعتراض نیز در حالی رخ داد که در همان برنامه و در بولتن‌های خبری همان روز، خبرنگاران و کارشناسان ایران اینترنشنال، به فعالیت رسانه‌ای و تلاش حرفه‌ای و مستقل خود مشغول بودند. واقعیتی که ثبت و ضبط است. آفکام نیز آن را مورد اشاره و تایید قرار داده، و متکی بر همین داده‌های مستند، به سود ایران اینترنشنال رای داده، و شکایت و ادعای سفیر جمهوری اسلامی را وارد ندانسته است.

به نظر می‌رسد بعیدی‌نژاد بیش از آن‌که در مقام یک دیپلمات، در پی تفسیر واقع‌بینانه و گزارش منطقی رخدادها به حکومت و کشورش باشد، می‌کوشد راهی را تداوم بخشد که کارگزاران امنیتی ـ قضایی حکومت، با تهدید رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران مستقل، در تمام این سال‌ها طی کرده‌اند؛ آنها که کوشیده‌اند فضای اطلاع‌رسانی را تنگ و محدود کنند و دچار خودسانسوری.

بدیهی است که تصور یا توهم آقای سفیر، با واقعیت‌ فضای سیاسی و رسانه‌ای و حقوقی جوامع توسعه‌یافته (از جمله بریتانیا که ایران اینترنشنال در قلب آن، لندن، در حال فعالیت است) نسبتی برقرار نمی‌کند.

از همین زاویه، این سخن بعیدی‌نژاد قابل تامل است؛ او در توییتی دیگر نوشته: «امید است این شبکه درس بزرگی از رفتار کاملا غلط و غیرقانونی خود گرفته باشد و چنین بی‌قانونی در آینده تکرار نشود.»

این نگاه و ادبیات، با نگاه «از بالا» و «توام با تهدید و ارعاب» به رسانه، به‌ویژه نزد نهادهای امنیتی و قضایی، چقدر در فاصله است؟

بماند که مطابق حکم نهایی و ارزیابی و رای آفکام، ایران اینترنشنال هیچ «نقض قانون» و تخلف رسانه‌ای مرتکب نشده است که بخواهد آن را در آینده تکرار نکند.

به تعبیر دیگر، در این‌جا هم، آقای سفیر باز علاوه بر تهدید غیرمستقیم، به تحریف حقیقت دست می‌زند و تلاش می‌کند با تکرار یک سخن نادرست، ذهن مخاطبان خود را از حقیقت دور کند.

آخر؛ ادبیات غریب و ادعاهای عجیب

توییت‌های بعیدی‌نژاد علیه ایران اینترنشنال، به آنچه که آمد، محدود و متوقف نیست. آقای سفیر در اوج مشکلات اقتصادی بخش مهمی از ایرانیان و نیز کشاکش میلیون‌‌ها شهروند ایران با سیل و تهدیدهای ناشی از آن، و در حالی که باید پیگیر وظایف دیپلماتیک خود باشد، ساعت‌های متمادی، به توییت‌زنی علیه ایران اینترنشنال، آن‌هم با ادبیاتی افسوس‌برانگیز و دور از ادب دیپلماتیک دست زده است. این در حالی رخ می‌دهد که توییتر در ایران مسدود و فیلتر است.

آقای سفیر در توییتی دیگر، می‌نویسد: «رمضانپور از مسئولین ایران اینترنشنال با وقاحت به دروغ ادعا کرده که سفارت ایران پول هنگفتی خرج شکایت به آفکام کرده است. رسما اعلام می‌نمایم این سفارت حتی یک پنس برای این شکایت هزینه نکرده است. آنها سفارت را به خود قیاس کرده‌اند که برای پاسخگویی، هزینه هنگفتی را خرج وکلای خود کرده‌اند.»

مستقل از تعابیر گزنده و توهین‌آمیز و دور از واقع توییت بعیدی‌نژاد، پرسش قابل طرح این است که آیا آقای سفیر و دیگر همکاران حقوقی و سیاسی او، حقوق چند هزار دلاری دریافت نمی‌کنند؟ آیا سفر و حضور بسیار پرهزینه آنان در خارج از ایران، بدون «حتی یک پنس» و بی‌‌تحمیل هیچ بار مادی برای بودجه ایران سپری می‌شود؟

آقای سفیر در اوج مشکلات اقتصادی ـ معیشتی و زیست‌محیطی اکثریت ایرانیان، در لندن به تهدید رسانه‌‌های فعال در این کشور (از جمله ایران اینترنشنال) مشغول است و به تحریف حقیقت و خلاف‌گویی همت گمارده است.

مواضع آقای سفیر چنان دور از واقعیت است که حتی مقایسه‌ای گذرا میان توییت‌های او با گزارشی که خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی از رای آفکام منتشر کرده، این فاصله را مشهود می‌کند.

ظاهرا آقای سفیر می‌کوشد ناکامی خود را در تهدید ایران اینترنشنال با شکایت به آفکام، با تناقض‌گویی و تحریف بپوشاند و برای مقام‌های ارشد خود، جبران کند.