تغذیه و میان‌وعده در مدارس ایران فقط در مراکز غیردولتی معنا پیدا می‌کند، البته اگر یک لیوان شیری را که دو سال است توزیع نمی‌شود فاکتور بگیریم. ضرورت صبحانه‌ دوم در مدرسه تقریبا در بیشتر کشورهای دنیا احساس شده است و کشورهایی مثل فنلاند، سوئد، جمهوری چک و استونی یک وعده غذایی رایگان را در مدارس، بدون در نظر گرفتن توانایی مالی دانش‌آموزان، فراهم می‌کنند. اما در ایران دو سالی می‌شود که دعواهای دنباله‌‌داری بر سر توزیع شیر رایگان در مدارس وجود دارد، از عدم تامین بودجه گرفته تا فروش غیرقانونی شیر مدارس در مغازه‌ها.

ناکامی در ۱۵ سالگی

برنامه‌ توزیع شیر رایگان در مدارس ایران به‌صورت آزمایشی در سال ۱۳۷۹، با پوشش ۴۲۰ هزار دانش‌آموز، شروع به کار کرد و این طرح به‌صورت رسمی در سال ۱۳۸۰ توانست به حدود ۱/۲ میلیون دانش‌آموز شیر رایگان بدهد. این ماجرا تا سال ۱۳۹۵ ادامه داشت، هرچند در همان سال‌ها هم این برنامه به‌صورت دقیق یا در همه‌ شهرها و روستاها اجرا نمی‌شد و نارضایتی دانش‌آموزان، والدین و حتی مدیران بسیاری از مدارس را در پی داشت.

اما این برنامه در سال ۱۳۹۶ به‌طور کامل متوقف شد و تا امروز وزارت آموزش‌و‌پرورش و سازمان برنامه، که هیچ برنامه‌ای برای این طرح ندارند، با بهانه‌هایی از جمله کسری بودجه و عدم همکاری سازمان برنامه هنوز نتوانسته است به توقف این طرح پایان دهد.

بودجه‌ شیری که روی کاغذ مانده است

محمد بطحایی، وزیر آموزش‌و‌پرورش، با اشاره به این موضوع گفته است: «دو سالی می‌شود که بودجه‌ توزیع شیر رایگان در مدارس به آن اختصاص پیدا نکرده و بعید است این طرح امسال هم راه بیفتد.» این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که لزوم میان‌وعده یا همان صبحانه‌ دوم و اثر آن بر سلامت و یادگیری دانش‌آموزان به‌صورت علمی ثابت شده و آموزش‌و‌پرورش ایران همان یک لیوان شیر هفتگی را هم از برنامه‌ خارج کرده است، شیری که شاید نه تنها برای دانش‌آموزان در شهرستان‌ها و روستاهای دور‌افتاده، بلکه برای اکثر دانش‌آموزانی که حتی در شهرستان‌های اطراف پایتخت‌ هم زندگی ‌می‌کنند چیز کمی به حساب نمی‌آمد.

فروش غیرقانونی شیر مدارس

در همان سال‌هایی که برنامه‌ توزیع شیر رایگان در مدرسه‌های ایران شروع شد، زمزمه‌ها و مشاهدات مردم از فروش شیرهایی که روی آن‌ها عبارت «غیرقابل‌فروش» درج شده بود بالا گرفت، همان شیرهایی که به سفارش دبیرخانه‌ کمیته‌ ملی شیر ایران برای دانش‌آموزان تولید و به‌صورت هفتگی به مدارس داده می‌شد. اما خبری که چند روز پیش در رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها منتشر شد عجیب‌تر از خبر‌های قبل بود.

در حالی‌که از حدود ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۵ توزیع شیر رایگان در مدارس ایران متوقف شده است،‌ در برخی از فروشگاه‌های استان محروم سیستان و بلوچستان، شیرهایی با آرم «غیر‌قابل‌فروش‌ـ به سفارش دبیرخانه‌ کمیته ملی شیر ایران» به فروش می‌رسد و این ماجرا وقتی عجیب‌تر شد که از چند استان دیگر نیز خبرهای مشابهی به گوش رسید.

اما عجیب بودن ماجرا به همین جا ختم نشد، تاریخ تولید این شیرها آذر ۱۳۹۷ است و این در حالی است که به گفته‌ وزیر، دو سال است هیچ بودجه‌ای به تولید شیر رایگان مدارس تخصیص داده نشده و آموزش‌و‌پرورش اعلام کرده است که برای تولید و توزیع شیر رایگان هیچ قراردادی با هیچ شرکتی امضا نکرده است.

البته ماجرای بین شرکت‌های تولید‌کننده‌ شیر در این طرح و وزارت آموزش‌و‌پرورش همیشه با حاشیه‌های زیادی همراه بوده است و در سال‌هایی که این طرح اجرا می‌شد، این شرکت‌ها از عدم پرداخت پول یا تاخیر‌های بیش از یک سال دولت در پرداخت همیشه شکایت داشتند. اما این بار در پی انتشار این اخبار، آموزش‌و‌پرورش از طریق مراجع قانونی اقدام به پیگیری کرده است.

انتقاد امام جمعه‌ اصفهان از توزیع شیر رایگان

در حالی‌که بیشتر مدارس دنیا وعده‌ غذایی گرم، میوه و خشکبار را برای بهبود وضعیت سلامت و تسریع در یادگیری در برنامه‌ غذایی دانش‌آموزان قرار داده‌اند، آیت‌الله سید‌یوسف طباطبایی‌‌نژاد، نماینده‌ ولی فقیه در اصفهان، در دیداری که با وزیر آموزش‌و‌پرورش داشت از برنامه‌ شیر رایگان در مدارس به دلیل توزیع یکسان آن میان دانش‌‌آموزان فقیر و غنی انتقاد کرد، شیری که دو سالی می‌شود به دست بچه‌ها در مدارس نرسیده است.