شاید در نگاه اول، افزایش فروش خانه به خارجی‌ها در ترکیه، که ظرف فقط یک سال ۸۱/۹ درصد رشد داشته است، ربط زیادی به ایران نداشته باشد. اما وقتی با کمی دقت بیشتر ببینیم ایرانی‌ها رتبه دوم این حجم از خرید را دارند، آن وقت قصه برای ایران معنای دیگری پیدا می‌کند. این آماری است که دولت ترکیه اعلام کرده است و مقایسه خرید ملک در این کشور در ژانویه امسال نسبت به زمان مشابه در سال گذشته است.

ترکیه و ایران، دو کشور همسایه که در سال‌های اخیر با بحران‌های اقتصادی روبه‌رو بوده‌اند اما روش‌های دولت‌های دو کشور و ابزاری که برای حل بحران در دسترس دارند متفاوت است. شش ماه پیش، چند اختلاف سیاسی، اقتصادی و امنیتی باعث تنش در رابطه آمریکا و ترکیه و شکراب شدن رابطه دو کشور شد. در نتیجه، ارزش واحد پول ترکیه به‌شکلی تاریخی سقوط کرد. وضعیتی که حتی کودتای نافرجام سه سال پیش هم در این کشور ایجاد نکرده بود.

همان روزها بود که رییس‌جمهوری ترکیه اعلام کرد هر کسی که معادل ۲۵۰هزار دلار در این کشور خانه و ملک بخرد درجا اقامت ترکیه می‌گیرد؛ تا پیش از آن، رقم خرید اقامت یک میلیون دلار بود، چهار برابر رقم فعلی.

به دلایلی مانند بالا رفتن سود وام مسکن خرید خانه در ترکیه در ژانویه امسال نسبت به پارسال ۲۴/۸ درصد کمتر شده است. با این حال شاید رونق نسبی ناشی از ورود بیش از پیش خارجی‌ها به بازار مسکن ترکیه باعث شده است از شتاب ساخت‌و‌سازهای ترکیه کم نشود.

برای این‌که بدانیم در مورد چه حجمی از خرید‌و‌فروش صحبت می‌کنیم کافی است در نظر بگیریم که همین یک ماه پیش، فقط در شهر استانبول، ۱۳۶۱ واحد مسکونی به خارجی‌ها فروخته شده است، که بعد از عراقی‌ها، ایرانی‌ها در جایگاه دوم ایستاده‌اند.

از وفور تبلیغات فروش خانه به زبان فارسی در ترکیه هم می‌توان فهمید که انبوه‌سازان روی ایرانی‌ها حساب باز کرده‌اند. یکی از فروشندگان مسکن می‌گوید نیمی از مشتری‌های خارجی‌شان ایرانی‌اند.

ایلکر آمورابن، مدیر فروش یکی از پروژه‌های انبوه‌سازی‌ در استانبول، می‌گوید در حدود ۵ ماه اخیر، ۲۸۳ واحد به خارجی‌ها فروخته‌اند که ۱۴۶ واحد، یعنی حدود نیمی از واحدها، به ایرانی‌ها فروخته شده است. وقتی از او درباره تاثیر رونق بازار بر قیمت‌ها پرسیدم گفت: «طبعا مشتری‌های خارجی تقاضای قابل‌توجهی دارند و میزان فروش روی قیمت‌ها تاثیر داشته است. چرا که هرچه تقاضا بیشتر می‌شود، گزینه‌ها محدودتر و پیرویِ آن قیمت‌ها مثل روز‌های اولِ شروعِ پیش‌فروش‌ها نمی‌ماند.»

ترکیه زمانی زنگ تفریحی خوشایند و سفری ارزان برای خیلی از ایرانی‌ها یا حداکثر ایستگاهی سر راه مهاجرت به مقصدی دورتر بود. اما حالا با خالی و خالی‌تر شدن سفره ایرانی‌ها و کمرنگ شدن چشم‌اندازی روشن برای شمار زیادی از آن‌ها، ترکیه به خانه امیدشان تبدیل شده است.

موضوع فقط گذرنامه معتبر نیست. نزدیکی جغرافیایی و فرهنگی و ارزانی هزینه زندگی، در مقایسه با دیگر مقصدهای مهاجرپذیر، در وسوسه مهاجرت به ترکیه نقش دارد. اما این همه ماجرا نیست. همین سیل متقاضی‌های ایرانی بازار سودجوها را هم داغ کرده است و گه‌گاه خبرهایی از کلاهبرداری از خریداران مسکن در ترکیه به گوش می‌رسد؛ چهاردیواری‌هایی که برای بعضی‌ها همیشه به رنگ حسرت و رویا باقی می‌ماند.

به گفته‌ حسین فراهانی، کارشناس مسکن در ترکیه، اکثر ایرانی‌هایی که قربانی سودجوها می‌شوند بدون مطالعه و صرفا به یک اسم یا شماره تلفن اعتماد می‌کنند. این کارشناس مقیم استانبول به متقاضی‌ها توصیه می‌کند قبل از هر اقدامی، حتما به همه جوانب فکر کنند و بدون مشورت با اهل فن هیچ تصمیمی نگیرند.

فراهانی می‌گوید آشنایی با زبان یکی از لازمه‌های مهاجرت و سرمایه‌گذاری در ترکیه است و در ادامه می‌افزاید: «آذری‌زبان‌های ایران به دلیل آشنایی نسبی با زبان رسمی ترکیه تمایل بیشتری به مهاجرت به ترکیه دارند. و گویا حالا که مسکن در ایران گران شده است، بسیاری از مردم به‌جای خرید مسکن در ایران، به امید اخذ اقامت ترکیه اقدام به خرید ملک در این کشور می‌کنند.»

در عالم همسایه‌داری، مردم ایران و ترکیه، که هر دو به نسبتی متفاوت درگیر بحران اقتصادی‌اند، فعلا این ایرانی‌ها بوده‌اند که به داد همسایه رسیده‌اند. به آن‌ها پول داده‌اند و «امید» خریده‌اند.