فعالان اقتصادی چینی درست زمانی که شادمان از اعلام آتش‌بس جنگ تجاری میان آمریکا و چین آماده می‌شدند تا به استقبال تعطیلات سال نوی چینی بروند و بعد از تعطیلات، روزگاری متفاوت از دوران چالش با اقتصاد نخست جهان را تجربه کنند، ناگهان با مصیبتی جدید روبه‌رو شدند. «نوول کرونا‌ویروس» برای اقتصاد چین یادآور کابوس «سارس» بود، بیماری کشنده‌ای که ۱۷ سال قبل نفس اقتصاد چین را گرفت.

تولد یک کابوس از ووهان

نوول کرونا‌ویروس (nCov-2019)، یا آن‌طور که در ایران مصطلح شده است ویروس جدید کرونا، با سرعتی باور‌نکردنی مرزها را درمی‌نوردد و همین انتشار سریع و شتابان بزرگ‌ترین تهدید برای اقتصادهای شرق آسیا و البته جهان شده است.

ویروس جدید کرونا نخستین بار در شهر ووهان چین سر برآورد، شهری که به‌خودی خود برای اقتصاد چین، اهمیت زیادی است.

بر اساس گزارشی که الجزیره منتشر کرده است، شهر ووهان بیش از ۱۱ میلیون نفر جمعیت را در خود جای داده است. ارزش ناخالص تولیدات داخلی ووهان در سال ۲۰۱۸ به حدود ۲۲۴ میلیارد دلار رسید که ۱/۶ درصد از تولید ناخالص داخلی چین است، بیش از ۳۰۰ شرکت از فهرست ۵۰۰ شرکت منتخب فورچون در ووهان حضور دارند. در سال ۲۰۲۰، دولت محلی ووهان برای ایجاد ۲۲۰ هزار شغل جدید هدف‌گذاری کرده بود. درآمد این شهر از بخش گردشگری در سال ۲۰۱۹، با احتساب ورود ۳۱۰ میلیون گردشگر داخلی و خارجی، بالغ بر ۳۵۷ میلیارد دلار بوده است و بالاخره این‌که، موسسه میلکن در رتبه‌بندی شهرهای چین، ووهان را در جایگاه نهم برترین شهرهای این کشور معرفی کرده است.

اما حال، چنین شهری با این گردش مالی و اهمیت اقتصادی، که از آن با عنوان «شیکاگوی چین» یاد می‌کردند، در قرنطینه است، نه رفتنی و نه آمدنی. البته این فقط کوچک‌ترین بخش بلایی است که ویروس کرونا بر سر اقتصاد چین، منطقه و جهان آورده است.

هراس در تمام بازارها

انتشار ویروس جدید کرونا در نخستین گام، بخش گردشگری را تحت تاثیر قرار داد. سخت‌گیری‌ها در رفت‌و‌آمد گردشگران چینی به خارج از کشور و هراس مسافران از ورود به آن کشور، به لغو پروازها و تورهای مسافرتی و همچنین لغو رزرو اتاق‌های هتل‌هایی در سراسر جهان منجر شد.

به گزارش الجزیره، تا پیش از این، ووهان هر هفته میزبان ۵۵ پرواز بین‌المللی از ۲۰ کشور جهان بود. تایلند، سنگاپور، ژاپن، هنگ‌کنگ و دیگر همسایگان چین نخستین کشورهایی بودند که اقتصادشان از آثار شیوع این ویروس متاثر شد.

اما صدرنشینی ویروس جدید کرونا در رسانه‌های جهان به‌سرعت بازارهای مالی و کالایی را متاثر ساخت. نیویورک تایمز افت دو درصدی شاخص سهام توکیو در ژاپن و افت مشابه بازارهای سهام اروپایی را تحت تاثیر ویروس جدید کرونا دانست. در این گزارش، کاهش ۱/۶ درصدی شاخص اس اند پی ۵۰۰ در بازار نیویورک نیز ناشی از کاهش قیمت سهام شرکت‌هایی معرفی شده‌ است که بازار اصلی آن‌ها در چین است.

بازار نفت نیز در روزهای پس از انتشار خبرهای ویروس جدید کرونا که همگام با انتشار جغرافیایی این ویروس نگرانی‌ها را گسترش می‌داد افت داشت. فعالان بازار طلای سیاه گمان می‌برند که با ادامه این روند، رشد اقتصادی کشورهایی همچون چین و دیگر کشورهای متاثر از این کابوس کشنده، کاهش یابد و در پی آن، تقاضا برای نفت نیز تعدیل شود.

در مقابل، طلا همچون همیشه در هر بحرانی، پناهگاه سرمایه‌ها بود و این بازار توانست با جذب سرمایه‌های نگران از انتشار بیشتر این ویروس، تا حدود ۱۵۸۰ دلار در هر اونس افزایش یابد تا آن‌جا که تحلیلگر وب‌سایت فوربس به مخاطبانش توصیه کرد در این ناامنی ناشی انتشار این بیماری، علاوه بر طلا، گوشه چشمی به بازار دیگر فلزات و سرمایه‌گذاری در آن‌ها نیز داشته باشند.

بلومبرگ در گزارشی تخمین زده است که در مجموع و با نگاهی گذرا به تحول‌های متاثر از ویروس جدید کرونا در بازارهای مالی و کالایی جهان، این بیماری تاکنون اثری ۱/۵ هزار میلیارد دلاری در بازارها بر جای گذاشته است که زیان در بازارهای کالایی بیش از سایر بازارهاست.

درد در اقتصاد چین، بی‌قراری در سایر اقتصادها

اما مهم‌ترین نگرانی تحلیلگران اثر منفی انتشار این ویروس در سرعت رشد اقتصاد چین است. در گزارشی که مارکت‌واچ منتشر کرده است، تاثیر ویروس جدید کرونا بر رشد اقتصادی چین ۰/۱ درصد برآورد می‌شود که البته همین کاهش ۰/۱ درصدی می‌تواند رشد اقتصادی اروپا و آمریکا را نیز تا ۰/۰۲ درصد کاهش دهد. این سناریو را باید سناریوی خوشبینانه آثار اقتصادی ویروس جدید کرونا دانست.

اما سناریوی بدبینانه‌ای نیز وجود دارد. در این سناریو، با احتمال وخیم‌تر شدن اوضاع و کنترل دشوار انتشار ویروس، رشد اقتصادی چین تا ۵ درصد یا حتی بیشتر کاهش می‌یابد، که اثر بسیار بزرگی در اقتصاد جهان خواهد داشت.

نرخ رشد اقتصادی چین در سال ۲۰۱۹، رقمی بین ۶ تا ۶/۵ درصد پیش‌بینی شده بود و با وجود درگیری‌های تجاری با آمریکا در پایان سال، ۶/۱ درصد اعلام شد. تا پیش از انتشار خبرهای شیوع این ویروس، صندوق بین‌المللی پول برای اقتصاد چین در سال ۲۰۲۰ هم نرخ رشد ۶ درصدی پیش‌بینی کرده بود.

آن دسته از ناظران و تحلیلگران اقتصادی که به سناریوی خوشبینانه معتقدند به آثار شیوع بیماری سارس در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ در اقتصاد چین و اقتصاد جهانی اشاره می‌کنند و معتقدند همچون همان تجربه پیشین، با این‌که تاثیر اولیه بیماری بر رشد اقتصادی بزرگ خواهد بود، در ادامه جبران خواهد شد و برای اثبات نظر خود، به رشد ۱۰ درصدی اقتصاد چین در فصل‌های بعدی گذر از شوک اولیه سارس اشاره می‌کنند. این کارشناسان در عین حال به گسترش تجارت آنلاین و بخش‌های مجازی در اقتصاد جهانی اشاره می‌کنند که این بخش‌ها بدون نگرانی از مبادلات فیزیکی و بازرگانی کالاها یا جابه‌جایی افراد، در این شرایط نیز به کار خود ادامه خواهند داد.

ترسِ ترسناک‌تر از واقعیت

به اعتقاد تحلیلگران خوشبین، آنچه این روزها مردم جهان و رسانه‌ها را نگران کرده است بیش از آن‌که آثار واقعی این بیماری باشد، آثار روانی و ترس از سرعت انتشار و نگرانی از حجم اخبار پیرامون آن است.

اما در مقابل، بدبین‌ها می‌گویند اقتصاد چین در زمان بیماری سارس حدود ۶ درصد از اقتصاد جهانی بود و حال، اقتصاد چین سهمی ۱۵ درصدی از اقتصاد جهانی دارد و طبیعی است که تحول‌های موثر بر اقتصاد چین آثاری بزرگ‌تر از ۱۷ سال قبل بر اقتصاد جهانی بر جای بگذارد.

آن‌ها یادآوری می‌کنند که سارس در آن سال ۴۰ میلیارد دلار زیان بر دوش اقتصاد جهانی گذاشت و پنج ماه زمان برد تا بازار سهام چین خود را بازیابی کند، ۶۰ درصد ظرفیت هتل‌ها خالی ماند و پروازهای بین‌المللی در مناطق شیوع و انتشار سارس تا ۷۰ درصد کاهش داشت.

این تصویر از کابوسی تمام‌عیار که در حال حاضر با شنیدن و دیدن اخبار شیوع سریع آن و فکر کردن به آثارش، ترسناک‌تر به نظر می‌رسد با تصاویری آخرالزمانی از قرنطینه شهرهایی ماتم‌زده و آدم‌هایی پوشیده در لباس‌ها و ماسک‌ها، یادآور فیلم‌های ژانر وحشت هالیوودی است.