انجمن فیزیک آمریکا جایزه سالانه ساخاروف خود را به نرگس محمدی، مدافع حقوق بشر و نائب رییس کانون مدافعان حقوق بشر اعطا کرد.

جایزه ساخاروف انجمن فیزیک آمریکا، ۲۷ فروردین ماه سال جاری به صورت مشترک به نرگس محمدی و همچنین راوی کوچیمانچی از انجمن توسعه هندوستان اعطا شد.

انجمن فیزیک آمریکا این جایزه را به دلیل فعالیت‌های نرگس محمدی برای ترویج حقوق بشر و آزادی، صلح، عدالت و تلاش برای لغو مجازات اعدام به او اختصاص داده است.

این انجمن علمی آمریکایی همچنین اعلام کرد که نرگس محمدی باوجود آزار و اذیت و تعقیب قضایی از سوی جمهوری اسلامی ایران اما به فعالیت‌هایش ادامه داده است.

جایزه ساخاروف به افتخار آندره ساخاروف دانشمند و مخالف شوروی سابق تحت این عنوان نام‌گذاری و دسامبر سال ۱۹۸۸ توسط پارلمان اروپا بنیان نهاده شد.

این جایزه به افراد یا سازمان‌هایی که در راستای آزادی و حقوق بشر فعالیت‌ می‌کنند، اهدا می‌شود.

بر اساس گزارش کانون مدافعان حقوق بشر نرگس محمدی فارغ‌التحصیل رشته فیزیک است.

سایت کانون مدافعان حقوق بشر در این مورد می‌نویسد، نرگس محمدی هم مانند ساخارف، فیزیکدانی است که به دلیل تعهد به اصول اخلاقی مرتبط با ضوابط حقوق بشر موقعیت شغلی خود را از دست داده و در فعالیت علمی‌اش وقفه ایجاد گشته است و در عین حال متناوبا تحت تعقیب و بازداشت قرار گرفته است.

نرگس محمدی به دلیل فعالیت در کانون مدافعان حقوق بشر، آبان ماه سال ۸۸ از محل کار خود شرکت بازرسی مهندسی ایران اخراج شد و چندی بعد محاکمه شد.

محمدی همچنین اردیبهشت ماه سال ۹۳ توسط سازمان اطلاعات جمهوری اسلامی با اتهاماتی از جمله «تبلیغ علیه نظام»، «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت ملی» و... دوباره دستگیر و محاکمه شد.

شعبه ۳۶ دادگاه تجدید نظر استان تهران مهر ماه ۹۵، حکم ۱۶ سال زندان دادگاه بدوی نرگس محمدی را تأیید کرد و اکنون در زندان در حال سپری کردن دوران حبس خود است.

از آنجا که نرگس محمدی همچنان در زندان است و برادر وی نیز به دلیل سیاست کنونی دولت امریکا امکان دریافت ویزا نداشت، دکتر نیره توحیدی، استاد دانشگاه ایالتی کالیفرنیا به نمایندگی از نرگس محمدی در مراسم دریافت لوح جایزه حاضر شد و ضمن سخنرانی، پیام ارسالی نرگس محمدی توسط او برای حاضران در این مراسم قرائت شد.

او در آغاز سخنان خود به  دلایل رها کردن رشته تحصیلی خود در رشته فیزیک پرداخته و گفته است: «وقتی در دانشگاه فیزیک کوانتوم می‌خواندم که درکی از جهان پیدا کنم، از لذت لبریز می‌شدم. اما همزمان ذهنم درگیر شرایط خفقان حاکم بر کشورم بود و ظلم و استبدادی که دانشگاه‌ها، روشنفکران و مطبوعات را در رنج و فشار قرار می‌داد. مثل خیلی افراد دیگر در دانشگاه‌مان، من هم احساس کردم باید به نبرد برای آزادی بپیوندم».

نرگس محمدی در پیام ارسالی خود تصریح کرده است، « آنچه ما امروز در ایران درگیر آن هستیم، استبدادی است که چندین دهه است که آزادی بیان و اندیشه را برنمی‌تابد. به نام مذهب، علم و خرد و حتی عشق را محدود و محکوم می‌کند. هر آنچه که با مصلحت سیاسی و اقتصادی‌ش همسو نباشد، تهدیدی علیه امنیت ملی و مضر برای جامعه می‌خواند و «حد زدن» بر هر ایده‌ی که خوش نمی‌دارد را امری ارزشی تلقی می‌کند».

این مدافع حقوق بشر در ایران در  پیام خود به تشریح استبداد پرداخته و تاکید کرده است: «منظور من از استبداد، حکومتی است که تلاش در تک‌صدایی کردن جامعه دارد: صدای اقلیتی حاکم و غالب، که به تکثر در جامعه اهمیتی نمی‌دهد.

منظورم از استبداد، قوه‌ی قضاییه‌ای است که حتی به رعایت اصول قانون اساسی خودش پایبند نمی‌ماند و روشنفکران، نویسندگان، روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی و مدنی را بدون برگزاری دادگاه و محکمه به حبس‌های طولانی محکوم می‌کند.»

نرگس محمدی در این زمینه به حصر خانگی رهبران مخالف با انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ اشاره کرده و گفته است، «از مثال‌های فراوان‌ می‌شود به حصر خانگی مرجع دینی محترمی چون آیت‌الله منتظری اشاره کرد و هم‌چنین رهبران جنبش سبز، خانم زهرا رهنورد، آقای مهدی کروبی و آقای میرحسین که بدون هیچ محاکمه‌ای تا به امروز هفت سال است که در حبس خانگی هستند».

او در ادامه خاطر نشان کرده است: «آنچه در اینجا می‌گویم نظرات پر شر و شور دوران دانشجویی یا دلنوشته یک زندانی خسته نیست، بلکه بازتاب تجربه‌های یک زن فیریک‌دان است که در عین حال برای برابری و حقوق بشر تلاش کرده است و در پی آن مورد تهدیدها، محرومیت‌ها، بازداشت‌ها، بازجویی‌های پی‌در‌پی بوده و در نهایت به ۲۳ سال زندان محکوم شده، که بر اساس قوانین ایران ۱۶سال از آن لازم‌الاجراست. این احکام سنگین نه به موجب ارتکاب عملیات تروریستی و زیر زمینی -که قضات همین دستگاه قضایی هم تایید کرده‌ند- بلکه به خاطر پافشاری من بر تحقق جامعه مدنی و حقوق بشر صادر شده است. مورد من بنابراین به وضوح رفتار ناعادلانه ، خشن و غیر قانونی‌ جمهوری اسلامی ایران را به تصویر می‌کشد».

خانم محمدی با اشاره به اینکه «تسلط دولت و سیطره دین بر علم و اندیشه در ایران، یادآور دوران قرون وسطا در اروپا است»،‌ تاکید کرده که «در ایران، نهادهای علمی (دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش) تحت کنترل و سیطره نهادهای امنیتی، مذهبی و دولتی است.»

او ضمن اعلام این موضوع که «بیکاری در بین افراد با درجات بالای تحصیلی، به خصوص زنان بیشتر از دیگر افراد جامعه است. این امر باعث مسئله‌ی روزافزون فرار مغزها شده است. طبق آمار یونسکو ایران بیشترین درصد فرار مغزها را دارد»، تاکید کرده است که حکومت ایران به دلیل ساختار غیر دموکراتیک‌ش، از نهادهای مدنی مستقل وحشت دارد. حتی نهادهای صنفی چون انجمن صنفی روزنامه‌نگاران، یا نهادهای حقوق بشری چون کانون مدافعان حقوق بشر و نهاد خیریه‌ای چون انجمن حمایت از کودکان کار را بر‌نمی‌تابد‌».

انجمن فیزیک آمریکا که یکی از تشکل‌های مدنی بزرگ علمی و پژوهشی غیرانتفاعی این کشور است، دارای بیش از۵۴  هزارعضو فیزیکدان از دانشگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در امریکا و خارج از امریکا است. این انجمن، کمیته ویژه «حمایت از آزادی‌های فکری و پژوهشی» دارد که همه ساله وضعیت دانشمندان و فیزیکدانان که در آمریکا یا سایر کشورها مورد تعرض سیاسی قرار گرفته باشند را مورد بررسی قرار می‌دهد.

به توصیه همین کمیته بود که جایزه ساخارف فیزیک در سال ۲۰۱۴ به امید کوکبی، دانشجوی دکترای فیزیک اختصاص یافت. وی در سفرش به ایران در سال ۱۳۸۹ بازداشت و بنا بر دلایل نامشخص به ده سال زندان محکوم شد. امید کوکبی در شهریور سال گذشته به‌صورت مشروط از زندان آزاد شد اما هنوز ممنوع‌الخروج است.

مراسم اهدای جایزه ساخارف، روز۱۵  و ۱۶ آوریل ۲۰۱۸ در کنگره سالانه انجمن فیزیک آمریکا برگزار می‎شود که امسال این مراسم، در شهر کلمبوس در ایالت اوهایو و در مرکز اصلی اجتماعات این شهر تشکیل شده است. از دیگر نکته‌های این مراسم، دکتر «راجر فالکون»، پروفسور فیزیک دانشگاه برکلی اهدا کننده لوح جایزه به دو برنده امسال است.