واقعیت این است که استرس کشنده است. انسان‌ها از لحاظ زیست‌شناختی نمی‌توانند دوره‌های طولانی استرس و تنش را تاب بیاورند. از سوی دیگر، ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که کار و مشغولیت بیش از حد شکلی بیمارگونه یافته است. اما آیا وقتش نرسیده است درباره ارزش‌هایمان تجدیدنظر کنیم و کمی هم به سلامت جسم و روان‌ اهمیت بدهیم؟ بهتر است از خودتان بپرسید چه چیزی در زندگی واقعا برایتان مهم است؟

بلایی که استرس ممکن است سر آدم بیاورد بیش از همه در چهره سیاستمدارها مشهود است. اغلب چهره‌های برجسته سیاسی در سراسر دنیا، مانند روسای جمهور و مقام‌هایی مثل نخست‌وزیری که مسئولیتی سنگین بر دوششان است، در آغاز کار با چهره‌های بشاش رو به دوربین لبخندهای تصنعی تحویل می‌دهند، اما مدتی نمی‌گذرد که چهره‌شان عبوس و شکسته می‌‌شود.

شواهد علمی نشان‌ می‌دهد استرس طولانی‌مدت در بروز بیماری قلبی، افسردگی و دیابت دخیل است. اما چطور می‌توان سالم ماند، وقتی چاره‌ای جز مواجهه روزمره با استرس نداریم؟ روزنامه گاردین با تعدادی کارشناس حوزه سلامت درباره راه‌حل‌های عملی مقابله با استرس گفت‌وگو کرده است که جمع‌بندی آن در ادامه می‌آید.

به تغذیه‌تان اهمیت بدهید

معمولا بسیاری از ما در مواجهه با استرس و موقعیت‌های پرتنش، شکممان را با میان‌وعده‌ها یا اسنک‌های شور و شیرین پر می‌کنیم. این هله‌هوله‌های اغلب ناسالم نه تنها مفید نیستند بلکه در بلندمدت حالمان را بدتر می‌کنند. آزمینا گوینجی، کارشناس تغذیه و سلامت و سخنگوی انجمن تغذیه بریتانیا،می‌گوید وقتی در شرایط طاقت‌فرسا قرار داریم، روی آوردن به راه‌حل‌های فوری و دم‌دستی در قالب نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های پرشکر راحت است؛ این خوراکی‌ها ترشح سروتونین را بلافاصله افزایش می‌‌دهند، ماده‌ای شیمیایی که حس رضایت ایجاد می‌کند اما بی‌دوام و گذراست. افزایش سریع سطح گلوکز خون نیز حس سرخوشی موقت ایجاد می‌کند.

راهکار مناسب این است که در چنین مواقعی، کربوهیدرات‌های پیچیده مثل حلیم، فرنی یا نان سبوس‌دار مصرف کنید که انرژی مورد نیاز بدن برای مواجهه با روزی دشوار و طاقت‌فرسا را تامین می‌کنند.

از ورزش غافل نشوید

وقتی نوبت به تناسب اندام می‌رسد، خیلی از ما گرفتار ذهنیت سیاه و سفیدیم (یا همه یا هیچی). پیش از مهمانی‌ها و مناسبت‌ها، بکوب باشگاه می‌رویم، اما به محض این‌که گرفتاری‌های زندگی روزمره از نو آغاز می‌شود، دغدغه تناسب اندام دود می‌شود و به هوا می‌رود. این در حالی است که ورزش مسکنی طبیعی و قدرتمند برای کاهش استرس است و بدن را از اندورفین (هورمون سرخوشی) لبریز می‌کند.

برای این‌که به خودتان انگیزه بدهید، به حس خوبی فکر کنید که ورزش به شما می‌دهد. بعد از ورزش، همیشه حالمان بهتر می‌شود. چنانچه هزینه باشگاه برایتان سنگین است یا مسئولیت‌هایی دارید که ناچارید بیشتر وقتتان را در منزل سپری کنید، کلی تمرین ورزشی مختص خانه هست که فقط نیازمند زمان‌بندی مشخص و تعهد فردی است.

از مراجعه به پزشک و مشاور نترسید

استرس مداوم به‌هیچ‌وجه طبیعی نیست. اگر احساس می‌کنید در مرز فرسودگی روانی قرار دارید، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید. دکتر زویی نوریس، پزشک عمومی، می‌گوید همه ما در زندگی روزمره استرس داریم، اما تعریف اضطراب به‌عنوان بیماری با استرس متفاوت است. حتی اگر به هیچ‌یک از علایم اختلال اضطراب مانند حمله‌های هراس، تپش قلب یا خواب نامنظم مبتلا نباشید، بهتر است مراقب میزان استرستان باشید. دکتر نوریس ضمن هشدار درباره عوارض استرس بلند‌مدت بر بدن، استفاده از روش‌های مقابله‌ای مثل ورزش، مطالعه و معاشرت با دوستان را توصیه می‌کند. به عقیده او، در نبودِ امکان به‌کارگیری روش‌های مقابله‌ای مفید، افراد به روش‌های مضر روی می‌آورند، مثل نوشیدن قهوه برای بیدار ماندن و بعد پناه بردن به شراب برای به خواب رفتن. در واقع، استرس در حکم جرقه و سرآغاز رفتارهای خود‌ویرانگر نظیر استعمال بیش از حد سیگار و نوشیدنی‌های الکلی‌ است. برخی استرس‌ها در زندگی اجتناب‌ناپذیرند، مثل مرگ اقوام و بستگان. اما اگر عامل استرس در محیط کارتان است، دکتر نوریس توصیه می‌کند، با رییستان صحبت کنید. او توضیح می‌دهد چنانچه صحبت با کارفرما نتیجه‌بخش نباشد، شاید افراد به این نتیجه برسند که بهتر است شغلشان را تغییر بدهند و یا جای دیگری را برای کار پیدا کنند.

خواب کافی را فراموش نکنید

وقتی استرس دارید، طبیعی است که روند خوابتان مختل شود. اما بیدار ماندن تا دیروقت برای به سرانجام رساندن کارهایی که روی سرتان ریخته است، نتیجه بر‌عکس دارد. دکتر گای لشزنر، متخصص اعصاب، عقیده دارد خواب ناکافی به افزایش استرس منجر می‌شود. لشزنر توصیه می‌کند زمانی‌ که احساس می‌کنید مستاصل‌اید و از پا درآمده‌اید، بخوابید چون به مدیریت استرس کمک می‌کند. او همچنین مصرف قرص‌های خواب‌آور را به «شمشیری دو‌لبه» تشبیه می‌کند و می‌گوید این قبیل داروها فقط به‌عنوان راه‌حل کوتاه‌مدت می‌توانند مفید باشند. مراجعه به روانکاو و روان‌درمانی شناختی (CBT) یکی از راهکارهای شناسایی عوامل استرس‌زاست که می‌تواند به بهبود کیفیت خواب افراد کمک کند.