«تَهِ ذهنم نجوایی است، آرام از یک کلاس نیمه‌خالی»، این عنوان یادداشتی است از محمد حبیبی، معلم و عضو کانون صنفی معلمان محبوس در زندان اوین، که یک روز مانده به بازگشایی مدارس منتشر شد؛ یادداشت کوتاهی که می‌توان گفت وضعیت امروز معلم‌ها را به تصویر می‌کشد، یادداشت معلمی که روز‌ها را می‌شمرد، این بار نه تا خردادماه و شروع  فصل امتحانات، که تا پایان حکمی سنگین و طولانی‌مدت پشت میله‌های زندان، مکانی که در هیچ‌جای دنیا متعلق به معلمان و فرهنگیان نبوده و نیست.

اما در سال‌های گذشته، زندان‌های ایران تبدیل شده است به مکانی برای سرکوب فعالان صنفی و از بین بردن یا کم‌رنگ نگه‌ داشتن اعتراض‌های صنفی و نقش جنبش‌های مدنی و گذران حبس‌های طولانی‌مدت معلم‌هایی که در اعتراض به «وضعیت معیشتی و کالاسازی آموزش‌و‌پرورش» و برای دیگر خواسته‌های صنفی‌شان دست به تحصن و تجمع‌های مسالمت‌آمیز زده‌اند. اقدام قوه قضاییه به صدور حکم‌های سنگین، شلاق و پرونده‌سازی برای فعالان صنفی حاکی از اوج‌گیری سرکوب‌‌ها برای ایجاد رعب و وحشت بین معلمان و فرهنگیان و سانسور و خاموش کردن صدای منتقدان است.

محمد حبیبی در بخشی دیگر از یادداشتش می‌نویسد: «من در زندان و او در سوییتی با همه امکانات به اسم زندان. اسمم را می‌خوانند. از جایم بلند می‌شوم و از مقابلش می‌گذرم. هر دو لباس زرد‌رنگ ملاقات را پوشیده‌ایم. روزگاری او وزیر وزارتخانه‌ای بود که من معلمش بودم؟ یعنی حالا نیستم؟»، اشاره‌ای غیرمستقیم و البته واضح به محمد‌علی نجفی، وزیر سابق آموزش‌و‌پرورش و شهردار پیشین تهران، که به جرم قتل میترا استاد، همسرش، در زندان به‌سر می‌برد.

محمد حبیبی که مانند دیگر همکاران دربندش، این روزها با آغاز سال تحصیلی جدید و بازگشایی مدارس، می‌بایست در کنار دانش‌آموزان و سر کلاس‌های درس حضور پیدا می‌کرد، نوشته است: «این دومین مهری است که این‌جایم. پنج پاییز دیگر هنوز مانده. حالا شب‌ها بلندتر می‌شود و ۲۲۹٦ روز باقی‌مانده زودتر می‌گذرد. ته ذهنم را می‌کاوم. صدایی نیست. همچون کلاسی خالی است.»

محمد حبیبی در ۲۰ اردیبهشت‌ماه سال ۹۷، در تجمعی که مقابل سازمان برنامه و بودجه برگزار شده بود، با ضرب‌و‌شتم شدید بازداشت شد و به اتهام «اقدام علیه امنیت ملی، تبلیغ علیه نظام و اخلال در نظم عمومی»، به ۷/۵ سال حبس تعزیری و تحمل ۷۴ ضربه شلاق محکوم شد و اکنون، از دریافت خدمات درمانی محروم است.

پس از آن، کانون صنفی معلمان در اعتراض به بازداشت محمد حبیبی، در بیانیه‌ای نوشت: «اینان نه درکی از تاریخ دارند و نه از روند جاری امور می‌آموزند. بی‌توجه به حوادث اخیر و تحولاتی که در بطن جامعه در جریان است، همچنان در مدار بسته سرکوب دور باطل می‌زنند.»

معلمان زندانی و حبس‌های طولانی‌مدت

در این مورد، محمد حبیبی تنها نیست و معلمان و فرهنگیان زیادی در ماه‌ها و سال‌های گذشته، با وضعیتی مشابه‌ و حبس‌های طولانی‌مدت، احضار و بازداشت روبه‌رو بوده‌اند. پس از فراخوان «شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان» برای برگزاری دور‌ه‌هایی از اعتصاب‌های سراسری در سال ۹۷، در اعتراض به «پولی‌سازی آموزش‌و‌پرورش» و درخواست «آزادی معلمان زندانی، افزایش دستمزد و برقراری بیمه کارآمد، نوسازی مدارس فرسوده، اجرای اصل ۳۰ قانون اساسی و...»، با افزایش فشار، تهدید و برخورد‌های شدید قضایی و امنیتی مواجه شده‌اند و بیش از هر زمانی، فعالیت‌های‌ مسالمت‌آمیز این صنف زیر ذره‌بین دستگاه‌های امنیتی قرار گرفته است.

محمود بهشتی لنگرودی، سخنگوی کانون صنفی معلمان، یکی دیگر از معلم‌های زندانی است که اکنون چهارمین سال از محکومیت پنج‌ساله‌اش را پشت میله‌های زندان اوین سپری می‌کند. او که دوشنبه ۲۴ تیرماه، پس از ۱۸ ماه حبس، به مرخصی آمده بود، عصر روز یکشنبه ۳ شهریور‌ماه، با پایان مدت مرخصی درمانی، به زندان اوین بازگشت.

بازگشت این فعال صنفی به زندان در حالی است که شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان به‌خاطر مشکلات عدیده، از «تداوم نیاز وی به درمان تحت نظر پزشکان متخصص» خبر داده بود.

در سال‌های گذشته، نیروهای امنیتی این عضو کانون صنفی معلمان را به‌دلیل فعالیت‌های صنفی چند بار بازداشت کرده‌اند.

کانون صنفی معلمان بارها در بیانیه‌هایش تاکید کرده است که «هیچ معلمی نباید به‌خاطر پیگیری مسائل صنفی و آموزشی متحمل درد و رنج زندان شود و زندان نباید پاسخ مطالبات معلمان باشد و مسئولان بایستی ضمن تحقق خواسته‌ها و مطالباتِ بر‌حق معلمان، زمینه را برای آزادی سایر همکاران دربند ما فراهم کنند».

اسماعیل عبدی، دبیر ریاضی و عضو هیات کانون صنفی معلمان، یکی دیگر از معلمانی است که از آبان‌ماه ۹۵، در زندان اوین به سر می‌برد. اسماعیل عبدی در سال‌های گذشته، به‌دلیل فعالیت‌های صنفی، بارها از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شده بود. این معلم زندانی در ایام بازداشتش، در اعتراض به صدور احکام امنیتی برای فعالان تشکل‌های صنفی معلمان و کارگران، به‌مدت۷۱ روز دست به اعتصاب غذا زد.

اسماعیل عبدی در نامه‌ای به‌مناسبت روز معلم، در اردیبهشت‌ماه سال جاری، بار دیگر بر تغییر سیستم آموزش‌و‌پرورش و اصلاح اصولی زیرساخت‌های آموزشی تاکید کرد و نوشت: ‏«آموزش‌و‌پرورش ایران به‌شدت آسیب دیده است. سوءمدیریت‌ها، طرح‌های بدون پشتوانه‌ علمی، دخالت نهادهای بی‌ربط در امر آموزش، تغییرات متعدد سیستم آموزشی به‌صورت آزمایشی، ناهمخوانی محتوای درسی با نیازهای دانش‌آموزان، عدم اختصاص بودجه‌ کافی، نادیده گرفتن شان و جایگاه معلم، تاکید بر خصوصی‌سازی آموزش و زیرپا نهادن اصل ٣۰ قانون اساسی، بی‌توجهی به کیفیت آموزش و ساختمان مدارس مناطق محروم و مرزی، عدم توجه به آموزش زبان مادری به‌عنوان یک کتاب درسی در مناطق دوزبانه، بلاتکلیفی معلمان پیمانی، قراردادی و آزاد، تبعیض در پرداخت حقوق و مزایای کارکنان دولت، چپاول و اختلاس در صندوق ذخیره فرهنگیان و ده‌ها معضل دیگر، در کنار عدم شفافیت، ساختار این نهاد زیربنایی و راهبردی را ضعیف و شکننده کرده است.»

پس از برگزاری سه دوره اعتصاب سراسری معلمان در مهر، آبان و اسفند ۹۷، شماری از معلمان در شهرهای مختلف احضار، بازداشت و در نهایت، به زندان محکوم شده‌اند.

نیروهای امنیتی یاسر امینی‌آذر، دبیر ریاضی و فعال صنفی، را در ۱۷ اردیبشت‌ ۹۸ در مهاباد بازداشت کردند و یک هفته بعد، با قرار وثیقه پنجاه میلیونی آزاد شد. امینی‌آذر اخیرا در دادگاه انقلاب مهاباد به اتهام «اقدام علیه امنیت ملی»، به تحمل ۱۵ ماه حبس قطعی محکوم شده بود. شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان در بیانیه اخیرش، حکم ۱۵ ماه حبس یاسر امینی‌آذر را «ناعادلانه» دانسته بود.

امید شاه‌محمدی، معلم و از فعالان صنفی معلمان در دیوان‌دره، که در جریان تحصن سراسری معلمان، ۴۰ روز در بازداشت بود و با قرار وثیقه ۱۰۰ میلیونی آزاد شد، روز یکشنبه ۱۹ خرداد‌ سال جاری، بازداشت و برای تحمل حکم یک سال زندان به سنندج منتقل شد. اتهامش «تشویق معلمان به اعتصاب» است.

در بیانیه اخیر تشکل صنفی فرهنگیان، ضمن درخواست آزادی بی‌قید و شرط معلم‌های زندانی، تاکید شده است که «تهدید، ارعاب و زندان و پرونده‌سازی برای کنشگران صنفی راه خاموش کردن مطالبه‌گری نیست».

نامه‌ای سرگشاده به رییس قوه قضاییه

در روزهای گذشته، بیش از ۳۲۰ معلم در نامه‌ای سرگشاده به ابراهیم رییسی، رییس قوه قضاییه، اعلام کردند «دادگاه فعالان صنفی علنی باشد».

تصمیم به نگارش این نامه پس از آن صورت گرفت که رییس قوه قضاییه در صفحه توییترش نوشت «مردم نظر خودشان را در مورد روند دادرسی‌ پرونده‌های قضایی بگویند».

امضا‌کنندگان این نامه خطاب به رییسی نوشتند: «ما خواهان برگزاری دادگاه فعالان صنفی معلمان به‌صورت علنی و با حضور هیات منصفه هستیم تا حقیقت بر همگان آشکار شود.»

هرچند تصور نمی‌شود این نامه‌ پاسخ روشنی از سوی شخص ابراهیم رییسی دریافت کند.

پرداخت معوقه‌های معلمان

محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش‌و‌پرورش، اول مهر در صفحه توییترش اعلام کرد: «۳۲۱ میلیارد تومان از ۱۲۰۰ میلیارد تومان از مطالبات معوق فرهنگیان امروز به حساب استان‌ها واریز شد. به همه استان‌ها تاکید کرده‌ام فردا این مبالغ در حساب معلمان عزیز باشد.»

اگر بقیه مطالبه‌های معوقه فرهنگیان در روزهای آینده پرداخت شود، دولت در این مدت توانسته است فقط یکی از ده‌ها مطالبه صنفی معلم‌ها را عملی کند و این اقدام قطعا نه می‌تواند راضی‌کننده، مثبت و گامی عملی تلقی شود، نه پاسخ مناسبی برای دیگر مطالبه‌های صنفی‌شان باشد.

به نظر می‌رسد در صورت ادامه بی‌توجهی دولت به خواسته‌های صنفی معلم‌ها، در سال پیش‌ رو باز هم شاهد یک یا چند دوره جدید از تحصن و اعتصاب‌های سراسری معلم‌ها باشیم.