ماجرا از گزارشی آغاز شد که نشان می‌داد ۵۱ بیمار در کره جنوبی پس از بهبود از کووید‌ـ‌۱۹ و جواب منفی آزمایش تشخیصی، در آزمایش مجدد، ویروس دوباره مشاهده شده است. این گزارش نگرانی‌هایی در مورد احتمال ابتلای مجدد به این بیماری را برانگیخت و چشم‌انداز فروکش کردن همه‌گیری را در هاله‌ای از ابهام فرو برد، کابوسی تمام‌عیار. اما حالا، ورق برگشته و پژوهشگران می‌گویند جواب‌های مثبت اشتباه بوده است. 

پیش از اعلام خبر مثبت شدن جواب آزمایش ۵۱ بیمار بهبود‌یافته در کره جنوبی، گزارش‌های پراکنده‌ای از چین نیز در این مورد منتشر شده بود. اما گزارش مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های کره‌ جنوبی تاکید داشت احتمال دارد مثبت بودن جواب آزمایش نشان‌دهنده فعال شدن مجدد ویروس باشد تا ابتلای دوباره، که به هر حال کابوس محسوب می‌شد. به‌مرور تعداد این بیمارانی که پاسخ آزمایش مجددشان مثبت می‌شد، به‌رغم نداشتن علائم بیماری، در کره جنوبی رو به افزایش گذاشت و به بیش از ۲۶۰ مورد رسید.

در نتیجه، سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد، یک بار ابتلا به سارس کوو‌ـ‌۲ از عفونت مجدد پیشگیری می‌کند. کابوس در حال تعبیر شدن بود، هرچند شواهدی برای امیدواری وجود داشت.

شواهدی از ایمنی

یکی از نخستین شواهد پژوهشی بود که در ۱۴ مارس در پایگاه بیو آرکایو منتشر شد. این پژوهش، که روی میمون‌های رزوس انجام شده بود، نشان داد که هیچ‌یک از آن‌ها بعد از بهبود از ابتلا به ویروس سارس کوو‌ـ‌۲، دوباره به آن مبتلا نشده‌اند.

در این پژوهش، محققان میمون‌ها را با دوز مشخصی از ویروس آلوده کردند و میزان و پیشرفت بیماری و بار ویروس را در مجاری بینی و حلق به‌طور مرتب پایش کردند. پس از بهبود کامل و مثبت شدن تست پادتن، به تعدادی از میمون‌ها دوباره همان دوز اولیه ویروس را دادند و در هیچ‌یک از آن‌ها عفونت مجدد یا افزایش بار ویروسی گزارش نشد که نشان‌دهنده ایمنی مناسب بود.

در پژوهش دیگری، که در ۲۹ آوریل در مجله نیچر منتشر شد، تولید پادتن پس از عفونت اولیه کووید‌ـ‌۱۹ در انسان بررسی شده است. این مطالعه روی ۲۸۵ بیمار انجام شد و ۱۹ روز پس از بهبود کامل، پاسخ آزمایش ایمونوگلوبولین ضد‌ویروس یا IgG در تمام افراد بهبود‌یافته مثبت بود. ایمونوگلوبولین جی (IgG) فراوان‌ترین پادتن در خون انسان است و با اتصال به عوامل بیماری‌زا جلوی عفونت در بدن را می‌گیرد. یافته‌های این پژوهش همچنین نشان داد که تبدیل متقابل پادتن جی (IgG) و پادتن ام (IgM) به‌طور هم‌زمان یا متوالی در بدن افراد بهبود‌‌یافته رخ داده است. ایمونوگلوبولین ام هم نوعی پادتن و نخستین پادتنی است که در مواجهه با عوامل بیماری‌زا تولید می‌شود.

هم‌زمان با انتشار مقاله دوم در ۲۹ آوریل، روزنامه کره‌ای هرالد گزارش کرد که متخصصان مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های این کشور از اشتباه بودن نتایج مثبت آزمایش مجدد بیماران خبر داده‌اند.

عفونت مجدد رخ نمی‌دهد 

به گزارش روزنامه هرالد، احتمالا اجزای ویروس‌های مرده باعث مثبت شدن آزمایش مجدد ۲۶۰ بیمار بهبود‌یافته در کره جنوبی شده است. البته به کار بردن لفظ «مرده» در مورد ویروس چندان دقیق نیست و احتمالا منظور متخصصان اجزایی از ویروس‌های غیر‌فعال بوده است که عامل پاسخ مثبت اشتباهی بوده‌اند.

سرپرست کمیته بیماری‌های نوظهور در این کشور گفته است احتمالا آزمایش بقایای ریبونوکلئیک اسید ویروس‌های مرده را تشخیص داده است. دلیلش این است که روش تشخیصی به‌کار‌رفته یعنی تست پی‌.سی.‌آر (PCR) نمی‌تواند بین اجزای ویروس فعال و غیر‌فعال تفاوت قائل شود و مساله این است که اجزای ویروس‌های غیر‌فعال می‌توانند تا مدت‌ها در بافت بدن فرد بهبود‌یافته باقی بمانند.

برخی ویروس‌ها مانند ویروس نقص ایمنی اکتسابی انسانی یا اچ‌آی‌وی (عامل بیماری ایدز) و ویروس عامل آبله مرغان می‌توانند با سلول‌های میزبان ادغام شوند و با ورود به هسته سلول، تا مدتی طولانی در بخشی از بدن نهفته باقی بمانند و پس از مدتی، به دلایلی نامعلوم یا ضعف سیستم ایمنی بدن، دوباره فعال شوند و ایجاد بیماری کنند.

خوشبختانه ویروس سارس کوو‌‌ـ‌۲ چنین توانایی‌ای ندارد، بدین معنا که این ویروس توانایی بازگشت و ایجاد عفونت مجدد ندارد. از سوی دیگر، متخصصان معتقدند تغییرهای ژنتیکی فعلی ویروس در حدی نیست که آن‌ را در مقابل پادتن‌های تولید‌شده در بدن پس از عفونت اولیه، مقاوم کند و موجب ابتلای مجدد شود.

بنابراین، به نظر می‌رسد پرونده ابتلای مجدد به بیماری کووید‌ـ‌۱۹ فعلا بسته شده است و کسانی که از این بیماری بهبود یافته‌اند نیازی نیست نگران باشند در کوتاه‌مدت دوباره به این بیماری مبتلا شوند. هرچند مشخص نیست پس از چند سال، وضعیت چگونه خواهد شد، احتمال می‌رود افراد دوباره به نوع خفیف‌تری از بیماری دچار شوند. به‌ هر حال، گذشت زمان پاسخ دقیق‌تری به این‌ سوال‌ها خواهد داد.