در کانادا چه می‌گذرد؟

جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، با بزرگ‌ترین رسوایی سیاسی در عمر دولت خود مواجه شده است. قضیه پیرامون این ادعا شکل گرفت که برخی از نزدیک‌ترین مشاوران او به‌خطا دادستان کل سابق، جودی ویلسون ریبولد، را زیر فشار قرار دادند تا مانع تعقیب قضایی پرونده یک شرکت بزرگ مهندسی کانادایی شود که به تقلب و رشوه متهم شده بود. تا‌کنون، این رسوایی از حیث سیاسی پرهزینه بوده است؛ جرالد باتس، دوست قدیمی ترودو و نزدیک‌ترین مشاورش، دو هفته پیش استعفا کرد. ویلسون ریبولد نیز استعفا کرده است. برخی نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد این رسوایی از حیث سیاسی به ضرر لیبرال‌های حاکم است و از آن‌جا که انتخابات فدرال در اکتبر انجام می‌شود، این قضیه باعث نگرانی‌شان شده است.

اتهام شرکت کانادایی چیست؟

شرکت اس‌ان‌سی‌ـ‌لاوالین (SNC-Lavalin)، که پایگاه اصلی‌اش در مونترال قرار دارد، متهم است که ۴۸ میلیون دلار کانادا به خانواده معمر قذافی در لیبی رشوه داده است، تا قراردادهای سودآور به دست آورد. گفته می‌شود این ماجرا بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۱ روی داده است. اگر این شرکت مقصر شناخته شود، به‌مدت یک دهه از مناقصه‌ها و مزایده‌های فدرال محروم خواهد شد. اس‌ان‌سی‌ـ‌‌لاوالین نزدیک به ۵۰ هزار کارمند در سر‌تا‌سر جهان دارد، که ۳۴۰۰ نفرشان در کبک ساکن‌اند.

مدیران شرکت برای جلب موافقت دادستانی با تعویق تعقیب کیفری پرونده اِعمالِ نفوذ کرده‌اند، که عملا به آن‌ها اجازه می‌دهد به‌جای تعقیب کیفری فقط جریمه نقدی بپردازند، بدون این‌که از شرکت در مناقصه‌ها و مزایده‌ها محروم شوند. اما دادستان‌های فدرال تصمیم به پیگرد کیفری گرفته‌اند.

رسوایی از این‌جا شروع شد: نخست‌وزیر و مشاورانش، همراه وزیر دارایی، متهم شده‌اند که ویلسون ریبولد را تحت فشار گذاشته‌اند تا مداخله کند و از دادستان‌ها بخواهد تعویق تعقیب کیفری را بپذیرند. ویلسون ریبولد از لغو رای عالی‌ترین اعضای تیم حقوقی‌اش سرباز زد.

دادستان کل سابق چه می‌گوید؟

ویلسون ریبولد هنگام ادای شهادت رسمی در محضر کمیته قضایی پارلمان تلاش‌های «پیاپی و بی‌وقفه» هیات دولت برای تغییر عقیده‌اش را با ذکر جزییات شرح داد. به رغم این‌که ویلسون ریبولد بارها گفته بود تسلیم نمی‌شود، روز چهارشنبه به کمیته قضایی گفت که فشارها بر او شدت گرفته است، و مشاوران نخست‌وزیر غیرمستقیم تهدیدش کرده‌اند. او می‌گوید هرچند وزیران و کارکنانشان حق دارند درباره حفظ مشاغل شهروندان با او مشورت کنند، اما در شان و مقام او نیست بر اساس «ملاحظات سیاسی جانبدارانه» تصمیم بگیرد. همچنین برای نخستین بار در حضور عموم شهادت داد که ترودو او را زیر فشار قرار داده است، تا جایی‌که او احساس کرده موظف است بابت این درخواست ناشایست به او تذکر بدهد.

ترودو چه می‌گوید؟

ترودو انکار نمی‌کند که او و همکارانش درباره اس‌ان‌سی‌ـ‌لاوالین با ویلسون ریبولد و هیاتش سخن گفته‌اند. اما می‌گوید تمام گفت‌و‌گوها محترمانه و در محدوده قواعد و قوانین بوده است. روز پنج‌شنبه، ترودو بار دیگر تصریح کرد که در مقام نخست‌وزیر وظیفه و شغلش ایجاب می‌کند مشاغل شهروندان کانادایی را حفظ کند. این گفته احتمالا اشاره دارد به خطر از میان رفتن مشاغل در صورت محکومیت اس‌ان‌سی‌ـ‌‌لاوالین.

آیا اوضاع وخیم است؟

رهبر مخالفان، اندرو شی‌یر، از ترودو خواسته است استعفا دهد، اما ترودو درخواست او را رد کرده است. رهبران سیاسی دیگر خواستار تحقیقات بیشتر در این زمینه شده‌اند، و کمیته اخلاقی در حال تحقیق است. ولی چهارشنبه در حضور کمیته قضایی، اعضای حزب لیبرال ترودو متحد و یکپارچه به نظر می‌رسیدند؛ از چهارشنبه تاکنون، نشانه‌های قویِ حمایت مردمی از ویلسون ریبولد دیده نشده است.

رسانه‌های محلی چه می‌گویند؟

پنجشنبه، شهادت ویلسون ریبولد در صفحه اول تمام روزنامه‌های مهم کشور به چشم می‌خورد، با تصاویر بزرگ نمایشی از دادستان کل سابق، شخصی جسور و گستاخ. نشنال پست: «گفتم نه، تصمیمم را گرفتم». تورنتو استار: «ویلسون ریبولد حقیقت را بر زبان می‌آورد». ونکوور سان: «ویلسون ریبولد انگشت اتهام را به سوی نخست‌وزیر نشانه می‌رود». و گلوب اند میل، روزنامه‌ای که نخستین بار این ماجرا را رسانه‌ای کرده بود، با تیتر درشت نوشت: «تلاشی برای مداخله سیاسی».

عاقبت چه خواهد شد؟

شماری از شخصیت‌ها درخواست کرده‌اند مقابل کمیته قضایی شهادت بدهند، از جمله جرالد باتس، مشاور سابق ترودو، و مایکل وِرنیک، کارمند عالی‌رتبه کشور. هر دو در بسیاری از مباحثه‌ها حضور داشتند و هر دو پیش از این علنا اظهار کرده‌اند کار خلافی انجام نداده‌اند. نخست‌وزیر هم گفته است آینده ویلسون ریبولد در حزب را بررسی خواهد کرد. در حالی که این رسوایی به موقعیت نخست‌وزیر در کبک آسیبی نخواهد زد، زیرا آن‌جا حمایت او از اس‌ان‌سی‌ـ‌‌لاوالین را با دیده مثبت می‌نگرند، ممکن است در مناطق دیگر کشور موقعیتش را خدشه‌دار کند.