مبارزه زنان با خشونت و تعرض جنسی در آمریکا از دهه هفتاد میلادی آغاز شد و در سال ۲۰۰۱، مرکز ملی خشونت علیه زنان در آمریکا کارزار آگاهی‌رسانی در این زمینه را به‌طور رسمی آغاز کرد. این کارزار در سال ۲۰۰۹، زمانی که باراک اوباما ماه آوریل را ماه آگاهی‌رسانی درباره تعرض جنسی اعلام کرد، به اوج رسید.

بر اساس آمار جهانی، بیشتر قربانیان تعرض و آزار جنسی زنان هستند و این پدیده هنوز، حتی در پیشرفته‌ترین کشورهای جهان، امری عادی و روزمره است. فعالان حقوق زنان در مبارزات و کارزارهایشان تلاش کرده‌اند و می‌کنند سطح آگاهی عمومی را افزایش دهند و برای تصویب قوانین بهتر و ایجاد فضایی امن‌تر برای زنان قدم بر‌می‌دارند. ماه آوریل فقط یک فرصت است تا بیشتر و متمرکزتر در این زمینه صحبت شود و بی‌تردید کافی نیست.

آزار جنسی در محل کار یکی از رایج‌ترین انواع آزار و تعرض جنسی است که زنان به‌طور روزمره با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. در ادامه به آزار جنسی در محل کار و نحوه برخورد با آن می‌پردازیم و آمارهایی که نقل شده در مورد آزار جنسی در محل کار در بریتانیاست.

تعرض و خشونت جنسی چگونه اتفاق می‌افتد؟

همه حق دارند در محل کار احساس امنیت کنند و با آن‌ها با احترام رفتار شود. اما این اتفاق همیشه نمی‌افتد و اگر با تعرض و آزار جنسی به‌درستی برخورد نشود، آسیب‌های مخربی بر سلامت و عملکرد کارکنان خواهد داشت.

بر اساس گزارش نشریه پارلمان بریتانیا، هنوز هم در بسیاری از ادارات و سازمان‌ها در بریتانیا، آزار جنسی امری عادی است. کمیته زنان و برابری در بریتانیا، که بر برابری و رفع تبعیض در نهادهای دولتی بریتانیا نظارت دارد، می‌گوید ناآگاهی در این زمینه در میان کارفرمایان و مدیران در بالاترین رده‌های سازمانی بسیار فراگیر است.

آزار جنسی در محل کار بسیار رایج‌تر از تصور عمومی است. هرچند ممکن است آزار جنسی برای هرکسی اتفاق بیفتد، بیشتر قربانیان آزار جنسی زنان هستند و در این میان، سهم زنان معلول، زنان رنگین‌پوست، اقلیت‌های قومی و زنان جامعه ال‌جی‌بی‌تی بیشتر است.

آمار آزار جنسی حاکی از روایتی بسیار فراتر از اتفاق‌های روزمره است. بنا بر گزارش‌های منتشر‌شده، آمار در بریتانیا تکان‌دهنده‌ است. در این گزارش‌ها آمده است ۸۰ درصد زنان آزار و تعرض جنسی را گزارش نمی‌کنند و ۷۰ درصد زنانی که گزارش کرده‌اند تغییری در وضعیت مشاهده نکرده‌اند.

این گزارش‌ها نشان می‌دهد که نه تنها تعرض جنسی اتفاق می‌افتد بلکه سازمان‌ها نیز به‌درستی با آن برخورد نمی‌کنند.

گزارش‌های در مورد آثار تعرض جنسی نشان می‌دهد ۳۹ درصد زنان آزاردیده احساس شرم می‌کنند و ۱۵درصد اعتماد‌به‌نفس کمتری دارند.

چنین احساس‌هایی سبب می‌شود زنان کارشان را به‌دلیل آزار جنسی رها کنند. بنا بر گزارشی که در استرالیا منتشر شد، ۳۲ درصد کل ضرر اقتصادی آزار جنسی ناشی از تغییر شمار کارمندان به‌دلیل آزار جنسی بوده است.

در بعضی موارد، آسیب‌های روانی وارد‌شده به قربانی می‌تواند به خودکشی منجر شود. به گزارش مجله پزشکی بریتانیا، کسانی که در محل کار آزار جنسی دیده‌اند بیشتر در معرض خطر خودکشی قرار دارند.

آزار جنسی چیست؟

آزار جنسی به هرگونه رفتار و حرکت جنسی گفته می‌شود که برخلاف میل فرد و توهین‌آمیز باشد. این نوع رفتار باعث ایجاد احساس ناراحتی، ترس و ارعاب و یا حس حقارت در فرد می‌شود. در آزار قصد مهم نیست، بلکه تاثیری که بر فرد می‌گذارد اهمیت دارد. این نوع رفتار لازم نیست انگیزه جنسی داشته باشد، صرف این‌که ماهیت جنسی دارد آن را در مقوله آزار و اذیت جنسی قرار می‌دهد.

از طرفی، این نوع آزار جنسی لزوما به محیط کار و برخورد رودررو محدود نیست و ممکن است بعد از ساعت کاری در فضای مجازی و حتی خارج از محیط کار اتفاق بیفتد.

نمونه‌هایی از آزار جنسی در محل کار

آزار جنسی در محل کار شکل‌های گوناگونی دارد. یکی از نمونه‌های آزار جنسی در محل کار، آزار جنسی کلامی است و مواردی مانند جوک‌های توهین‌آمیز، سوال درباره زندگی جنسی افراد، اظهارنظر یا شوخی درباره گرایش جنسی یا تغییر جنسیت، لاس زدن یا نظر دادن درباره لباس یا ظاهر افراد را شامل می‌شود.

نمونه دیگر آزار جنسی فیزیکی است که مواردی مانند بوسیدن، لمس کردن و تماس را در برمی‌گیرد. سایر موارد آزار جنسی عبارت‌اند از نشان دادن یا به اشتراک گذاشتن محتوای هرزه‌نگاری (پورنوگرافی) یا جنسی، اشاره صریح یا ضمنی به استفاده جنسی به‌عنوان شرط استخدام یا پیشرفت در کار، و فشار و اجبار فرد به پذیرش قرار ملاقات و مراوده.

گاهی اوقات، ممکن است شخصی بدون این‌که قصد ارعاب یا تحقیر داشته باشد اظهار‌نظر کند یا فرد را لمس کند، اما در نهایت، مبنای تشخیص آزار و اذیت جنسی احساس فرد آزار‌دیده است. به همین دلیل است که همیشه گوش دادن و رسیدگی جدی به همه موارد آزار و اذیت جنسی ضروری است.

چرا افراد آزار جنسی را گزارش نمی‌دهند؟

بر اساس تحقیق کنگره اتحادیه‌های صنفی بریتانیا، علت این‌که افراد آزار‌دیده آزار جنسی گزارش نمی‌دهند دلایل گوناگونی دارد.

افراد آزاردیده‌ای که در تحقیق کنگره اتحادیه‌های صنفی بریتانیا شرکت کرده بودند سه دلیل عمده مطرح کردند که عبارت‌اند از:

۱) نگرانی از تاثیر منفی بر روابط کاری (۲۸ درصد)

۲) جدی گرفته نشدن گزارش (۲۴ درصد)

۳) شرم از طرح موضوع با کارفرما (۲۰ درصد)

افراد آزار‌دیده دلایل دیگری نیز ذکر کردند که موارد زیر را شامل می‌شود:

• می‌ترسیدند با رفتارهای تلافی‌جویانه مواجه شوند

• می‌ترسیدند به آن‌ها توجه نشود و یا جدی گرفته نشوند

• نمی‌خواستند به چشم «کسی که جنبه شوخی ندارد» دیده شوند

• باور نداشتند تغییری در وضعیت ایجاد شود

• نمی‌دانستند آزار و اذیت جنسی را به چه کسی گزارش دهند

چگونه از وقوع آزار جنسی در محل کار پیشگیری کنیم؟

توقف آزار جنسی فقط مسئولیت فرد آزار‌دیده یا کارفرما نیست. برای ایجاد تغییر مثبت، همه باید در برابر آزار و اذیت جنسی در محل کار حساسیت داشته باشند و احساس مسئولیت نشان دهند.

اگر در محل کار شاهد آزار و اذیت جنسی بودید، نکات زیر را در نظر بگیرید:

۱) به خود و قضاوتتان اعتماد کنید

آزار‌گران جنسی معمولا سعی می‌کنند پشت عبارت‌هایی مانند «شوخی کردم» پنهان شوند اما در این‌گونه موارد، فقط به احساس خودتان اعتماد کنید. اگر احساس شما می‌گوید رفتار یا اظهار‌نظری آزار جنسی است پس احتمالا هست.

۲) سکوت نکنید

صحبت در مورد آزار جنسی دشوارترین بخش اما بسیار مهم است. آزار جنسی فقط در صورتی سرکوب می‌شود که همه کارمندان بتوانند رفتارهای آزار‌دهنده را تشخیص دهند و جلوی آن را بگیرند. اگر می‌بینید شخصی آزار می‌بیند یا خودتان آزار دیده‌اید، سکوت نکنید.

۳) گزارش کنید

به قوانین محل کار در مورد آزار جنسی و زورگویی نگاه کنید و اگر چنین مواردی در محل کار یا خارج از آن مشاهده کردید، اقدام‌های قانونی لازم را به عمل آورید.

۴) فکر کنید

معمولا به‌راحتی می‌شود از کنار آزار جنسی گذشت و به خود گفت به من ربطی ندارد. اما آنچه می‌گوییم و انجام می‌دهیم مهم است و همه افراد مسئول‌اند در ایجاد فضای کاری سالم، منصفانه، محترمانه و عاری از آزار جنسی مشارکت کنند.