سخنرانی نماز جمعه علی خامنه‌ای،‌ رهبر جمهوری اسلامی،‌ در پی اعتراض‌های عمومی به سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراین با موشک سپاه پاسداران از سوی کاربران رسانه‌های اجتماعی مورد انتقاد قرار گرفته و «ایستادن مقابل مردم» خوانده شد.

صادق زیباکلام،‌ استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، در واکنش به اظهارات روز جمعه ۲۷ دی‌ماه خامنه‌ای درباره مقایسه جمعیت تشییع جنازه قاسم سلیمانی،‌ فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران،‌ با تعداد معترضان به سقوط هواپیمای اوکراین در صفحه توییتر خود به محدودیت‌‌‌های امنیتی حکومت علیه منتقدان جمهوری اسلامی اشاره کرد.

این استاد دانشگاه نوشت: «اگر حضور جمعیت قرار است ملاک قرار گیرد، در آن‌صورت همان‌طور که نظام تمام تلاشش را به کار می‌گیرد تا طرفدارانش را به خیابان بیاورد، به مخالفین هم بایستی این اجازه را بدهد تا مخالفتشان را نشان دهند.»

طی روزهای گذشته دانشگاه‌ها و خیابان‌های اصلی شهرهایی از جمله تهران،‌ اصفهان،‌ مشهد،‌ رشت،‌ بابل،‌ همدان و شیراز شاهد اعتراض مردم و دانشجویان و شعار علیه سپاه پاسداران و رهبر جمهوری اسلامی بود که با برخورد ماموران امنیتی و انتظامی روبه‌رو شد.

خامنه‌ای در سخنرانی روز جمعه بدون گفتن تسلیت به خانواده قربانیان در آغاز سخنانش و عدم اشاره به موشک سپاه پاسداران، معترضان به سرنگونی هواپیمای اوکراین و عزاداران آن در خیابان‌ها را «فریب‌خورده» و «احساساتی» خواند و کسانی که به تشییع جنازه سلیمانی رفتند را «مردم ایران» دانست.

عباس میلانی،‌ پژوهشگر و مدیر مرکز ایرانشناسی دانشگاه استنفورد،‌ این مراسم نماز جمعه را «تاریخی» توصیف کرد و در توییتر نوشت‌ او «‏همه شعارهای توخالی و زیانبار روزگار رهبری‌اش را تکرار کرد و مسئولیت نپذیرفت».

بعضی از کاربران نیز سخنان خامنه‌ای را مقابله با مردم و ایستادن در برابر آن‌ها خواندند.

کاربری به نام امیر مقدم پس از سخنان خامنه‌ای نوشت جمهوری اسلامی «همان‌طور که پیشبینی هم می‌شد ذره ای عقب‌نشینی، نرمش و ملاحظه مقابل مردم حتی به صورت نمایشی نخواهد داشت».

آمنه موسوی،‌ روزنامه‌نگار حوزه روابط بین‌الملل،‌ در همین زمینه در توییتر نوشت: «امروز ما مردم فهمیدیم که فقط خودمون و خودمون رو داریم.»

یوم‌الله شورش محرومان بود

اظهارات خامنه‌ای درباره «یوم‌الله» بودن حمله به پایگاه آمریکا در عراق و تشییع جنازه سلیمانی با واکنش علی شکورای‌راد،‌ دبیرکل حزب اتحاد ملت،‌ مواجه شد. 

او حوادث اخیر از جمله «شورش محرومان در آبان و خطای سرکوب‌ خونین آن‌ها» را «حجت‌های خدا» خواند و از عدم درس‌ گرفتن حکومت از آن‌ها انتقاد کرد. 

با این حال، سخنان رهبر جمهوری اسلامی درباره حوادث اخیر کشور با استقبال چهره‌های نزدیک به حکومت و سپاه پاسداران مواجه شد.

امیرحسین ثابتی، فعال بسیج دانشجویی و مجری صداوسیما، در توییتر خود نوشت که سخنان خامنه‌ای و جمعیت حاضر در مصلی «فضای افکار عمومی» را تغییر داد. او نسبت به واکنش‌های احتمالی به این سخنان در فضای مجازی و رسانه‌ها هشدار داد.

حامیان خامنه‌ای از هشتگ «نماز جمعه تاریخ‌ساز» برای نوشتن درباره آن در توییتر استفاده کردند.

جبهه مقاومت مردم سیل‌زده‌اند

تاکید رهبر جمهوری اسلامی بر تداوم و تقویت جبهه مقاومت و نیروی سپاه قدس نیز هم واکنش برخی چهره‌ها را به همراه داشت.

مهدی محمودیان، زندانی سابق سیاسی و فعال اصلاح‌طلب، در توییتر خود نوشت: «برای من جبهه مقاومت یعنی هموطنان سیستان و بلوچستان و خوزستان و هموطنان کرد و ایلامی و کرمانشاهی، جبهه مقاومت یعنی مردم زلزله‌‌زده سرپل ذهاب و آذربایجان،‌ ‏زنده‌باد جبهه مقاومت.»

با این حال نظام‌الدین موسوی،‌ مدیرعامل پیشین خبرگزاری فارس نزدیک به سپاه پاسداران،‌ در توییتر خود  راهبرد خامنه‌ای را درباره دورانی که «پسا حاج‌قاسم» نامید، مورد حمایت قرار داد. 

او با اشاره به توصیف یک عضو ارشد شورای روابط خارجی آمریکا، خامنه‌ای را به دلیل سخنان امروز «یک نابغه استراتژیست درجه یک» دانست.

برخی کاربران توییتر و گروه‌های تلگرامی نیز از عدم اشاره به ده‌ها کشته در مراسم تشییع جنازه سلیمانی در کرمان و یا سیل‌زدگان سیستان و بلوچستان در خطبه‌های نماز جمعه انتقاد کردند.

پرچم آمریکا،‌ رفتن روحانی و جو امنیتی؛ حواشی مراسم

در همین حال، برخی ویدیوها از حواشی مراسم نماز جمعه خامنه‌ای به صورت گسترده در رسانه‌های اجتماعی هم‌رسان شده است.

در یکی از این ویدیوها خودداری تعدادی از نمازگزاران از قدم گذاشتن روی پرچم‌های نقاشی‌شده آمریکا و اسرائیل کف خیابان‌های اطراف مصلی مورد توجه کاربران قرار گرفت. 

کاربری به نام «هیوا» از این اقدام شهروندان به عنوان نمونه «مبارزه منفی» یاد و گفت که این عمل در «تاریخ مبارزات مدنی» ثبت خواهد شد.

علاوه بر این، ترک سریع صف اول نماز جمعه از سوی حسن روحانی، رییس‌جمهوری،هم واکنش کاربران در توییتر و اینستاگرام را برانگیخت. حسین دارابی، از کاربران حامی حکومت، این اقدام روحانی را به اشعار مداح نماز جمعه پیش از سخنان خامنه‌ای مربوط دانست.

رضا نریمانی، مداح،‌ در اشعار خود در این مراسم از عبارت‌هایی از جمله «مدیران غیرانقلابی» و «انتخاب غلط» استفاده کرده بود که به نظر می‌رسد اشاره‌اش به دولت روحانی و برخی نمایندگان مجلس بوده است.

کاربران دیگری از جمله بهراد دشتی از عنوان «شکاف در حاکمیت» برای توضیح این مساله استفاده کردند.

از سوی دیگر، کاربری به نام ماه ایزدیار ‏استفاده خامنه‌ای از «قناصه» به جای اسلحه «ژ۳» هنگام سخنرانی را قابل توجه دانست. او این تصمیم را از «پیغام‌های پنهان آخرین نماز جمعه ولی‌فقیه به آمریکا و غرب » درباره مراقبت از چهره‌های مهم‌شان خواند.

برگزاری نماز جمعه این هفته تهران با حضور خامنه‌ای در حالی است که کاربران رسانه‌های اجتماعی از جو امنیتی و محدودیت‌های آمدوشد در اطراف مصلی تهران خبر داده‌ بودند.