بانک مرکزی ایران با انتشار گزارشی اعلام کرد درآمدهای نفت و محصولات نفتی (فروش داخلی و خارجی) در آذرماه نسبت به آبان ماه بیش از نصف کاهش یافته است.

بر اساس این گزارش، درآمدهای نفتی بودجه دولت در آذرماه به کمتر از ۵۰ هزار میلیارد ریال  رسیده، در حالی که این رقم در آبان‌ماه نزدیک ۱۱۷ هزار میلیارد ریال و در هشت ماه سال جاری خورشیدی به‌طور متوسط ماهانه بیش از ۱۰۵ هزار میلیارد ریال بود.

آمریکا آبان‌ماه سال جاری تحریم‌های نفتی علیه ایران را به اجرا گذاشت و به دنبال آن، صادرات روزانه نفت ایران به یک میلیون بشکه سقوط کرده است. این رقم نسبت به متوسط صادرات کشور در سال گذشته، بیش از ۵۰ درصد کاهش نشان می‌دهد.

بانک مرکزی اشاره نکرده است آیا درآمد نفتی آذرماه، ارزش نفتی است که ایران در همین ماه صادر کرده، یا پولی است که ایران در آذرماه از صادرات نفت در ماه‌های گذشته به دست آورده است. ایران معمولا سه ماه به مشتریان نفتی فرصت می‌دهد تا پول نفت ایران را تسویه کنند. اگر ارقام بانک مرکزی اشاره به پول دریافتی از مشتریان نفتی در آذرماه به‌خاطر نفت تحویلی در ماههای قبل باشد، انتظار می‌رود دولت با کسری سرسام‌آور بودجه مواجه شود.

آمارهای بانک مرکزی برای ۹ ماه سال جاری خورشیدی نیز نشان می‌دهد تراز عملیاتی و سرمایه‌ای بودجه با کسری ۴۵۱ هزار میلیارد ریالی مواجه شده است که تقریبا دو برابر پیش‌بینی قانون بودجه ۹۷ برای ۹ ماه است.به‌این ترتیب، تا آذرماه نیز دولت با کسری چشمگیر بودجه مواجه شده است.

علت اصلی تحقق نیافتن درآمدهای بودجه مربوط به مالیات می‌شود که طی ۹ ماه، تنها دو سوم رقم هدف‌گذاری شده محقق شده است.

دولت مجبور شده است برای جبران کسری بودجه پرداخت‌های هزینه‌ای ملی و استانی، اعتبارات عمرانی را به شدت کاهش دهد و واگذاری دارایی‌های مالی (انتشار اوراق مشارکت، فروش شرکت‌ها و دارایی‌های دولتی) را سرعت بخشد.

این گزارش در ادامه می‌افزاید بدهی‌های خارجی دولت در آذرماه به ۱۰ میلیارد و ۹۱۰ میلیون دلار رسیده که نسبت به آذرماه پارسال تقریبا ۱۰/۵ درصد افزایش یافته است.

بخش دیگری از این گزارش می‌گوید نقدینگی در آذرماه به رقم بی‌سابقه ۱۷/۵ هزار تریلیون ریال رسیده است که نسبت به آذرماه پارسال بیش از ۲۲ درصد افزایش یافته است.

رشد بالای حجم نقدینگی یکی از عوامل اصلی افزایش نرخ تورم است. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد در آذرماه سال ۹۲ که دولت اول حسن روحانی تازه شروع به کار کرده بود، نقدینگی حدود ۵/۵ هزار تریلیون ریال بود. به‌این ترتیب، طی پنج سال گذشته میزان نقدینگی کشور بیش از سه برابر شده است.

در این میان، بدهی بخش دولتی به بانک‌ها در آذرماه با رشدی نزدیک ۱۹ درصدی نسبت به آذرماه پارسال به بالای ۳ هزار تریلیون ریال رسیده است. این شاخص نیز نسبت به پنج سال گذشته سه برابر شده است.