یک سند وزارت بهداشت ایران که به دست ایران اینترنشنال رسیده نشان می‌دهد علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، زمانی دستور ممنوعیت واردات واکسن‌های کرونای «انگلیسی و آمریکایی» را داد که این وزارتخانه برنامه‌ کامل تامین اعتبار، دریافت،‌ ذخیره و تزریق واکسن خارجی در کشور را بر اساس «ساز و کار سازمان جهانی بهداشت»‌ تهیه کرده بود.

این سند توسط مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در ۷۵ صفحه‌ و با عنوان «برنامه ملی استقرار و گسترش واکسیناسیون واکسن‌های کووید-۱۹» در روز ۱۳ دی‌ماه تدوین شده بود.

سند وزارت بهداشت در صفحات ابتدایی به روشنی اشاره کرده که از میان بیش از ۲۰۰ واکسن کرونای در حال آزمایش، «مشخص نیست» کدام فراورده‌های واکسن و در چه زمانی در اختیار ایران قرار خواهد گرفت.

از سوی دیگر نیز مسئولیت اجرایی‌سازی برنامه ملی واکسیناسیون عمومی و تسهیل آن به «کمیته ملی هماهنگی» متشکل از نمایندگانی از بخش‌های مختلف واگذار شده است.

با این حال، علی خامنه‌ای به صورت غیرمنتظره روز ۱۹ دی ماه، و تنها یک هفته پس از تدوین این سند، به این حوزه ورود کرد و طی یک سخنرانی دستور داد واردات واکسن‌های ساخت بریتانیا و آمریکا به کشور ممنوع شود.

این دستور برنامه‌ریزی‌های راهبردی وزارت بهداشت را که در تلاش برای به کارگیری پروتکل‌های جهانی در زمینه واکسیناسیون عمومی بوده از آن جهت با اختلال و توقف مواجه می‌کند که واکسن شرکت آمریکایی فایزر یکی از گزینه‌های اصلی کوواکس برای کشورهای عضو است.

فایزر که تاثیر ۹۵ درصدی آن‌ در آزمایش‌ها ثابت شده، اکنون در ده‌ها کشور اروپایی و آسیایی و همچنین کشورهای منطقه خریداری آن‌ انجام شده و می‌شود. 

سازمان جهانی بهداشت نیز استفاده اضطراری از فایزر را تایید کرده است.

تامین اعتبار واکسن برای ۱۰ درصد جامعه

 

در بخشی دیگر از این سند با عنوان «برآورد اعتبارات مورد نیاز» اشاره شده که اعتبار اولیه واکسیناسیون مرحله اول فاز یک «۱۰ درصد جمعیت کشور» را پوشش خواهد داد.

بر این اساس، به تهیه ۱۶ میلیون دوز واکسن برای هشت میلیون نفر اشاره شده است. 

پیشتر سعید نمکی، وزیر بهداشت، در اظهارات رسمی خود تهیه ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن از کوواکس را مورد اشاره قرار داده بود و عبدالناصر همتی،‌ رییس‌کل بانک مرکزی،‌ هم واریز پیش‌پرداخت آن به کارگزار سازمان جهانی بهداشت را تایید کرد.

با این حال مشخص نیست اکنون با وجود دستور خامنه‌ای کدام واکسن مورد تایید کوواکس به ایران تحویل داده خواهد شد.

دستور رهبر جمهوری اسلامی علاوه بر نارضایتی و نگرانی شهروندان در رسانه‌های اجتماعی طی روزهای گذشته، با واکنش سازمان‌ جهانی بهداشت و همچنین گروه‌‌های مدافع حقوق بشر هم مواجه شد.

مایکل رایان،‌ مدیر اجرایی برنامه فوریت‌های سلامت سازمان جهانی بهداشت، گفت: «این سازمان بارها تاکید کرده که کرونا را سیاسی نکنید و حالا هم می‌گوید لطفا ماجرای واکسن را سیاسی نکنید.»

سازمان عفو بین‌الملل نیز دستور خامنه‌ای در شرایط همه‌گیری کرونا را «بازی با جان میلیون‌ها نفر» خوانده است.