افغانستان آبستن یک تحول مهم سیاسی است و تا سه روز دیگر سرنوشت‌سازترین انتخابات ریاست جمهوری خود را برگزار می‌کند. انتخابات بیش از آن‌که رقابتی میان ۱۵ نامزد باشد، به آزمون بزرگی برای نجات جمهوریت افغانستان در برابر امارت اسلامی طالبان بدل شده است.

به‌نظر می‌رسد افغانستان با سه سناریوی عمده روبه‌روست.

بیش از ۹ میلیون نفر برای شرکت در انتخابات ثبت‌نام کرده‌اند اما اگر در میانه تهدیدهای امنیتی، ابهام سیاسی و سرخوردگی از اوضاع عمومی و احتمال تقلب تا چهار میلیون نفر پای صندوق‌های رای بروند، می‌توان فرایند انتخابات را موفقیت‌آمیز خواند.

سناریوی اول این است که اشرف غنی، رییس‌جمهوری حکومت وحدت ملی افغانستان که ۴۸ هزار ناظر انتخاباتی و دو معاون و یک مشاور ارشد از سه قوم بانفوذ کشور دارد و در پنج سال اخیر نفوذش بر دستگاه دولتی را نهادینه کرده، برنده انتخابات می‌شود. برنامه‌ریزی اردوگاه انتخاباتی آقای غنی این است که در دور اول پیروز شود تا جلو برگزاری دور دوم انتخابات را که هزینه مالی و تهدیدهای امنیتی بیشتری در هوای نامناسب پاییزی به همراه دارد، گرفته شود.

اما به این سادگی هم نیست. دشوار است که تیم رقیبش را که اتحادی از رهبران قدرتمند سنتی در محور عبدالله عبدالله تشکیل داده، نادیده گرفته شود. آقای عبدالله که رییس اجرایی و شریک حکومت وحدت ملی در پنج سال گذشته بوده نیز از جایگاه مهمی در سامانه حکومتی برخوردار است. بنابراین در صورت پیروزی غنی، رد نتایج انتخابات تقریبا قطعی به‌نظر می‌رسد. سناریوی دوم، دعوا بر سر نتایج و در نتیجه بحران سیاسی پس از برگزاری انتخابات است.

شاید یک گزینه تشکیل حکومت وحدت ملی بین عبدالله و غنی باشد، اما با توجه به تجربه نه‌چندان موفق پنج سال گذشته، هر دو نامزد پیشتاز، رفتن به این مسیر را منتفی می‌دانند.

این است که محاسبه برخی از سیاستمداران شناخته شده افغانستان از جمله حامد کرزی، رییس‌جمهوری پیشین، حنیف اتمر، نامزدی که از رفتن به انتخابات انصراف داد و چند فرمانده جهادی، بر مبنای بحران غیرقابل کنترل انتخاباتی استوار است. این گروه که خود را بدیلی در حال انتظار می‌خوانند برای ساعت بحران آمادگی می‌گیرند. دیدگاه آن‌ها این است که با تشدید کشمکش‌ها بین اشرف غنی و عبدالله، هر دو طرف حمایت مردمی و بین‌المللی خود را از دست خواهند داد و راه برای ایجاد یک حکومت موقت احتمالا به رهبری حامد کرزی فراهم خواهد شد.

سناریوی سوم، سناریوی طالبان و خلیل‌زاد است که با سناریوی دوم هم‌پوشانی دارد. طالبان با کل بدنه نظام سیاسی کنونی مخالف است و انتخابات را تنها ابزار تجدید و تمدید عمر این نظام می‌داند. آن‌ها نفع خود را در توافق صلح با آمریکا می‌دانند. گروه طالبان به دنبال از سرگیری مذاکرات صلح به کمک پاکستان حول تلاش‌های زلمی خلیل‌زاد، فرستاده ویژه آمریکا به افغانستان است و می‌خواهد همه‌چیز را از نوع شروع کند. اخلال روند انتخابات در دستور کار این گروه قرار دارد. دولت افغانستان بیش از ۷۰ هزار مامور امنیتی را برای تامین امنیت حدود پنج هزار مرکز رای‌دهی مستقر کرده است. از سوی دیگر، منابع ما می‌گویند مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در یک تماس مستقیم با فرماندهان ارتش و رهبران سیاسی پاکستان از آن‌ها خواسته با روند انتخابات افغانستان «بازی بد» نکنند.

لحظه‌شماری برای انتخابات شروع شده است. در هفته گذشته هیچ حمله بزرگی در شهرهای مهم افغانستان صورت نگرفته است. اگر تا دو روز دیگر اوضاع چنین باشد و حمله‌ای تروریستی اتفاق نیفتد، افغان‌ها بار دیگر یک روز تاریخی را رقم خواهند زد.