شما صفحه ای از سایت قدیمی ایران اینترنشنال را مشاهده می کنید که دیگر به روز نمی شود. برای مشاهده سایت جدید به iranintl.com مراجعه کنید.

گمانه‌های ابقای فرماندهی سپاه

 

در چند روز گذشته در یک اقدام غیر معمول دو خبر در ارتباط با سپاه پاسداران که متعلق به گذشته است، منتشر شد. هر دو این خبرها به رابطه آیت‌الله خامنه‌ای و سپاه پاسداران برمی‌گردد. یک خبر مربوط به ملاقات اعضای فرماندهی سپاه بعد از پرتاب موشک به سمت داعش در سوریه بود که هر چند تمام سخنان رهبر منتشر نشده، اما او تاکید کرده است که «هر چه می‌توانید روی موشک کار کنید؛ ببینید دشمن چقدر روی موشک حساس است، پس بدانید که چقدر کارتان مهم است» و تاکید کرده که همگی می‌توانید و تا می‌توانید و امکان دارید کار کنید؛ دشمن باید سیلی بخورد .

از آنچه که گفته شد می‌توان فهمید که آیت‌الله خامنه‌ای به حمایت سنگین از برنامه موشکی سپاه پرداخته است و به نوعی با تاکید بر سیلی زدن به دشمن، سیاست تهاجمی سپاه را در مقابل سیاست تنش‌زدایی دولت مورد ترجیح و تاکید قرارداده است. به عبارت دیگر به آنها کارت سبزی داده است برای تمرکز بر روی برنامه موشکی و بکارگیری آن در مواجهات و منازعات منطقه‌ای. امری که دولت سعی می‌کند حتی‌المقدور از آن دوری کند. انتشار این سخنان می‌تواند برای مخالفان سیاست دولت امکان جدیدی را فراهم سازد و از طرفی از آنجا که مجادلات میان دولت و سپاه چه در اعلام مرجع تصمیم گیری پرتاب موشک و چه در مورد اعلام دولت با تفنگ روحانی و حضور آنها در اقتصاد هفته گذشته بالا گرفت . آیت‌الله خامنه‌ای به گونه‌ای ظریف از سپاه پاسداران و نیز از اقدامات موشکی آن و کلیت اقدامات و سیاست‌هایش حمایت مجدد به عمل آورده است و پاسخی غیرمستقیم به روحانی داده است .

اما خبر دیگر مربوط به ابقای فرمانده کل سپاه پاسداران آن هم هفت ماه قبل از پایان دوره‌اش و در سکوت و بدون انتشار حکم وی می‌باشد.

این شاید به این معنا باشد که آیت‌الله خامنه‌ای ملاحظاتی دارد که هم قصدش تقویت بیشتر سپاه با حفظ فرماندهی فعلی، هم مشروعیت بخشیدن به گستره نفوذ آنهاست. آیت‌الله خامنه‌ای معمولا برای نظامیان  احکام پنج ساله صادر می‌کرد و معمولا بجز مورد فیروزآبادی سعی می‌کرد استثنایی قائل نشود تا کسی توقع خاصی از او نداشته باشد. اما از آنجا که این مورد در سکوت انجام گردیده است و هم در شرایط حساسی که در درون ساختار قدرت گستره دعواها و مجادلات کلامی شکل خاص و منحصر به فردی به خود گرفته است چه معنا و مضمونی و دلایلی می‌تواند داشته باشد.

 

الف-  پروژه مهار و مدیریت روحانی و جامعه ناراضی

به‌نظر می‌رسد از نحوه مواجهه و رویارویی روحانی، آقای خامنه‌ای و بازیگران اصلی نهادهای قدرت به‌شدت احساس خطر کرده‌اند و مهار همه جانبه وی را از همان آغاز به‌کار دولت در دستور کار قرار داده‌اند و از آنجا که جعفری هم انگیزه‌های این کار را دارد و هم تغییر فرماندهی سپاه باعث خواهد شد که فرمانده جدید برای تسلط و کنترل بر مجموعه سپاه به زمان نیاز داشته باشد و همین زمان شکافی برای رشد بدون مانع دولت روحانی ایجاد کند، لذا ابقای وی می‌تواند از ایجاد وقفه در اجرای پروژه مهار جلوگیری به عمل آورد. از آنجا که جامعه با آرای خود نشان داد که خط فکری و راهبردی روحانی را بر دیدگاه رهبر و دیگر نهادهای درون ساختار قدرت ترجیح می‌دهند لذا مهار دولت و جامعه ناراضی را دست کسی قرار دهند که از این بابت تجربه ویژه درسال ۸۸ داشته و توانسته آن سرکوب را سازماندهی کند و به قول خودشان فتنه را مهار کند و لذا اگر مهار در بدترین سناریو نیاز به مواجهه عملی پیدا کرد فرماندهی فعلی بهترین گزینه است.

 

ب- پروژه مدیریت عملی کشور در دست سپاه و مساله جانشینی

این اقدام می‌تواند معنای دیگری هم داشته باشد از آنجاکه عملا وضعیت فیزیکی آیت‌الله خامنه‌ای با نقصان‌هایی مواجه است، مساله جانشینی نیز موضوع اولویت‌دار سیستم است لذا برای اداره کشور در فقدان رهبری و یا اداره کشور در صورت تشدید بیماری و یا اعلام جانشینی نیازمند قدرت امنیتی مقتدری است که اجازه ندهد شیرازه امور از دست خارج شود و جعفری با توجه به تخصص در جنگ‌های نامتقارن و نیز تجربه سال ۸۸ و نیز سازماندهی که برای امنیت شهرها در سال‌های اخیر توسط سپاه انجام داده است، مطلوب‌ترین فرد است و تغییر او باعث خواهد شد که از اقتدار و کنترل سپاه در مواجهه با موقعیت اضطراری سیستم کاسته شود. تعیین نیروی کارآمدتری مانند علی باقری به جای فیروزآبادی نیز که به سمت روحانی تمایل داشت می‌تواند قرینه‌ای بر این نظر باشد. از این زاویه و دیدگاه مساله تغییر در ساختار قدرت و رهبری امکان وقوع در آینده نزدیک را دارد.

 

ج- اختلاف نظر در مورد نیروی جانشین

دلیل دیگری که برای این امر می‌توان در نظر گرفت آن است که آیت‌الله خامنه‌ای کاندیداها را در نظر گرفته و دیده است که حمایت درونی سپاه از آنها بسیار کمتر از جعفری است و فعلا تصمیم گرفته برای آنکه وحدت درونی نهادهای قدرت حفظ شود از انجام این کار خودداری کند که البته این نظر را می‌توان ضعیف‌ترین احتمال در نظر گرفت.

به هر حال در یک جمع‌بندی می‌توان نتیجه گرفت هر چند که سپاه در بازی انتخابات نتیجه را واگذار کرد و کاندیدای مطلوب آنها علیرغم سازماندهی و بسیج انتخاباتی که برایش انجام شده بود شکست خورد، اما اکنون با ابقای جعفری و کارت سبزی که رهبری برای او صادر کرده و پروژه‌هایی که مسئولیت انجام آنها به عهده  سپاه گذاشته شده است، می‌توان انتظار داشت که چالش‌های تبلیغاتی آنها با دولت و نیز آماده‌سازی اذهان برای جانشینی آیت‌الله خامنه‌ای گسترش یابد. هرچند که تاکنون سعی کرده‌اند از قواعد بازی سیاسی استفاده کنند و از روش‌های خلاف قاعده بهره نجویند. موقعیت حساس منطقه‌ای ایران باعث شده که فعلا نخواهند از چنین روشی استفاده کنند که همین عنصر مثبتی است  و بر دامنه ثبات سیاسی ایران می‌افزاید. هرگونه بازی خلاف قواعد بازی سیاسی می‌تواند ایران را وارد بازی با نتایج نامعلوم کند. امری که هیچ‌کدام از بازیگران، تمایلی به انجام آن ندارند .

 

کارشناس مسائل سیاسی
تازه چه خبر؟
گزارش‌های رسانه‌ای از مرگ شاهین ناصری، از شاهدان شکنجه نوید افکاری، در زندان تهران بزرگ خبر می‌دهند. منابع نزدیک به خانواده شاهین ناصری در گفت‌وگو با...More
طالبان اسامی شماری از افراد از جمله دو نفر از فرماندهان نظامی طالبان را که به سمت‌های مهم دولتی منصوب کرده است، اعلام کرد. به گفته ذبیح‌الله مجاهد،...More
حسن زرقانی دادستان مشهد از بازداشت شش متهم پرونده کودک‌ربایی در این شهر خبر داد و اعلام کرد که متهم اصلی پرونده هنوز دستگیر نشده وفراری است. زرقانی...More
پارلمان اروپا در قطعنامه‌ای اعلام کرد گروه شبه‌نظامی حزب‌الله لبنان که بارها وفاداری ایدئولوژیک قوی خود به جمهوری اسلامی را نشان داده، دولت لبنان را...More
ارتش سودان در بیانیه‌ای که از تلویزیون دولتی این کشور پخش شد، اعلام کرد تلاش برای کودتا را خنثی کرده و اوضاع تحت کنترل است. یک عضو شورای حکومتی سودان...More