در آستانه سفر تاریخی دونالد ترامپ به خاورمیانه و واتیکان و همزمانی آن با انتخابات ریاست جمهوری در ایران مفسرین سیاسی و گزارشگران رسانه های بین المللی باتوجه به مناقشات خونینی که امروز در کشورهای خاورمیانه صلح و ثبات سیاسی و اقتصادی جهان را تحت تاثیر خود قرار داده است، بیشترین پیامدهای این سفر را به آینده رابطه آمریکا با ایران و اثر آن در رابطه کشورهای منطقه با ایران مربوط می دانند.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا روزپنجشنبه چهارم مه - ۱۴ اردیبهشت، که مصادف با روز ملی نیایش در آمریکاست با حضور در باغ رز کاخ‌سفید گفت: «تحمل و بردباری سنگ زیربنای صلح است. برای همین است که امروز مفتخرم اعلام کنم نخستین سفر خارجی من در مقام رئیس جمهور ایالات متحده به عربستان سعودی، سپس اسرائیل و پس از آن به واتیکان خواهد بود»

یک مقام کاخ سفید  هدف از سفر به ریاض  را مقابله با ایران عنوان کرده  و گفته است، موضوعات منطقه‌ای، از جمله «تهدیدهای امنیتی ناشی از ایران، داعش، و دیگر گروه‌های تروریستی» و راه‌های پیشبرد «توافق صلح حقیقی میان اسرائیل و فلسطینی‌ها» در دیدار دونالد ترامپ در سفر او به خاورمیانه مطرح می‌شود.

پیشتر ژنرال هربرت مک‌مستر، مشاور امنیت ملی آمریکا، در نشست مطبوعاتی کاخ سفید درباره سفر دونالد ترامپ به خاورمیانه و اروپا، یکی از اهداف این سفر را تاکید بر «رهبری آمریکا در جهان» خواند. آقای مک‌مستر گفت:« تاکنون هیچ یک از روسای جمهوری آمریکا در یک سفر به مراکز سه دین بزرگ دنیا، نرفته‌اند» و به گفته او آقای ترامپ می‌خواهد درباره آنچه که می‌تواند به اتحاد و صلح منجر شود تاکید کند. آقای مک مستر همچنین هدف از سفر خاورمیانه ای دونالد ترامپ را مقابله با تهدیدهای القاعده، داعش و جمهوری اسلامی خواند.

• دعوت پادشاه عربستان از رهبران ۱۷ کشورمسلمان برای دیدار با ترامپ

ملک سلمان ، پادشاه عربستان سعودی ، رهبران ۱۷ کشور مسلمان را برای دیدار و گفتگو با دونالد ترامپ، ‌رئیس جمهوری آمریکا به ریاض دعوت کرده است.

وزیر خارجه عربستان سعودی اعلام کرد که ریاض از رهبران ۱۷ کشور عربی و اسلامی دعوت به عمل آورده است تا در کشورش با رئیس جمهوری آمریکا دیدار کنند.

عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان سعودی پس از دیدار با «ناصر بوریطه»  همتای مغربی خود در رباط در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که از سوی سلمان بن عبدالعزیز پادشاه سعودی حامل پیامی برای محمد ششم پادشاه مغرب است که به موجب آن از وی دعوت می شود تا در نشست عربی- اسلامی- آمریکایی در تاریخ ۲۱ می شرکت کند.

• سفری تاریخی با پیامی روشن

عادل جبیر، سفر دونالد ترامپ به عربستان را «تاریخی» خوانده  و گفته: در این سفر علاوه بر جلسات مشترک دوجانبه، رییس جمهوری آمریکا با رهبران کشورهای حوزه خلیج فارس نشستی خواهد داشت و همچنین وی در نشستی دیگر با رهبران کشورهای عرب و مسلمان دیدار می کند.

وزیر امور خارجه عربستان تصریح کرده است، این سفر یک پیام روشن خواهد داشت و آن این است که آمریکا و کشورهای عرب مسلمان می توانند با یکدیگر همکاری کنند.

عادل جبیر در ادامه گفته است: ما باور داریم این سفر باعث افزایش همکاری آمریکا با کشورهای عرب و مسلمان در نبرد با تروریسم و افراط گرایی خواهد شد و باعث تغییر نگرش در خصوص رابطه آمریکا با کشورهای عرب و جهان اسلام می شود.

امیر محمد بن سلمان جانشین ولیعهد عربستان سعودی و وزیر دفاع این کشور دو ماه پیش در دیدار با دونالد ترامپ در کاخ سفید گفت، مناسبات عربستان و آمریکا به نقطه عطف تاریخی رسیده است.

در همین مورد وبسایت خبری و ضد جنگ War on the Rock در آمریکا ماه گذشته گزارش کرده بود که «به جرات می‌توان گفت سیاست دولت ترامپ در مورد ایران از استراتژی محاصره، مهار و مقابله پیروی خواهد کرد».

این وبسایت می نویسد: «پرزیدنت ترامپ مشخصاً روشن کرده است که سیاست دولت او در مورد ایران خلاف رفتار دولت اوباما خواهد بود. در ماه فوریه مشاور امنیت ملی سابق او مایکل فلین پس از یک آزمایش موشکی سپاه پاسداران و حمله موشک‌های ساخت ایران از سوی شورشیان یمن به یک کشتی جنگی عربستان سعودی اعلام کرد که دولت ترامپ به ایران هشدار جدی داده است. خود ترامپ هم در یک توئیت ایران را متهم کرد که با سیاست‌هایش در منطقه 'با دم شیر بازی می کند' و گفت حکومت ایران متوجه نیست که اوباما با آنها چقدر مهربان بوده است، من آدم دیگری هستم.»

هم‌زمان به گفته نشریه خبری - تحلیلی میدل ایست آی، در سیاست جدی کاخ سفید نسبت به ایران «دوری از سیاست‌های دوران اوباما در خاورمیانه تنها به معنی نزدیکی هرچه بیشتر به مواضع عربستان سعودی دشمن عقیدتی رژیم ایران است».

میدل ایست آی می نویسد: «دونالد ترامپ پس از ورود به کاخ سفید با دستور منع ورود مسلمانان برخی کشورهای خاورمیانه به خاک آمریکا در نظر داشت سیاست خارجی آمریکا را از درگیری های پایان ناپذیر این منطقه دور نگه دارد. اما اکنون نزدیک به سه ماه پس از صدور آن دستورهای جنجالی اکثر مفسرین معتقد هستند که دولت ترامپ به سوی اجرای همان سیاست همیشگی و متعارف خود در مورد این منطقه گام برمی دارد. این سیاست که توسط تیم مشاوران وزارت خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا برای ترامپ فرموله می شود در بازگشت به همان مواضع سرسختانه واشنگتن نسبت به امور خاورمیانه می باشد که در آن ایران به‌طور مشخص یک بازیگر خرابکار و بد و حمایت از اسرائیل، عربستان سعودی و  کشورهای نفت خیز منطقه خلیج فارس در صدر آن قرار دارد»

میدل ایست آی به نقل از رابرت آمستردام یک حقوقدان برجسته در امور روابط بین الملل، می نویسد: «حمایت فزاینده واشنگتن از مواضع عربستان سعودی، امری که در دوران اوباما و دموکرات ها به شدت آسیب دید، و هدف قرار دادن فعالیت های شبه نظامیان مورد پشتیبانی ایران در منطقه و در وحله اول حوثی‌های یمن، نخستین گام برای افزایش فشار به ایران را در سیاست جدید خارجی آمریکا  تشکیل می‌دهد».

در این میان مواضع جدید عربستان سعودی نسبت به حکومت ایران که در آن جایی برای گفت وگو برای حل اختلافات میان آنها گذاشته نشده است به نوعی اطمینان ریاض از این سیاست جدید واشنگتن تعبییر شده است.

به گفته نیویورک تایمز پرنس محمدبن سلمان وزیر دفاع عربستان سعودی در یک مصاحبه تلویزیونی اعلام کرده بود که روابط تیره میان عربستان و ایران ممکن است در آینده بدتر از امروز هم بشود و به بی‌ثباتی هرچه بیشتر در منطقه بیانجامد.

وی در مصاحبه با تلویزیون سعودی ام. بی. سی گفت: «اعتقادات مذهبی رژیم ایران مبنی بر اینکه شیعیان قرار است بر جهان حکومت کنند گفت وگو با آنها را غیرممکن می سازد. شما چگونه می توانید با یک چنین تفکری که اعتقاد به امام زمان دارد و خودش را زمینه ساز ظهور آن معرفی می کند به پای یک گفت و گو بنشینید؟»

اندیشکده شورای آتلانتیک هم در تحلیل موضع گیری های اخیر سیاستمداران آمریکایی نسبت به ایران می نویسد انتقادهای شدید رکس تیلرسون وزیرخارجه آمریکا درمورد نقش ایران در آشوب های خاورمیانه نشان می‌دهد که دولت ترامپ هیچ علاقه ای به گشودن باب مذاکره با حکومت ایران ندارد.

به گفته این اندیشکده، «متأسفانه به‌نظر می‌رسد علیرغم آنکه ایران و آمریکا هنوز می‌توانند بر سر موضوعاتی که منافع مشترک دارند، مانند مبارزه با داعش با هم همکاری کنند، اما نشانه‌ای از علاقه دولت ترامپ به گفت و گو با حکومت تهران دیده نمی شود.»

باربارا اسلادین مدیر پروژه ایران در این اندیشکده می گوید به نظر وی مواضع تند مقامات ترامپ علیه ایران«جنون آمیز بوده است.»

اسلادین به وبسایت هیل گفته است: «این بسیار جای تأسف است که ما تا حدی با ایران به یک مرحله درک متقابل و متمدنانه برای حل اختلافات رسیده بودیم اما به نظر می رسد دولت ترامپ مایل  است آن را بطور کامل به دور بیاندازد.»

با این حال مارک دوبووتیز از بنیاد دفاع از دموکراسی ها به وبسایت هیل که اخبار کنگره و سنای آمریکا را منعکس می کند گفته است: «مقامات دولت ترامپ هنوز در حال تنظیم یک سیاست مشخص در مورد رابطه با ایران هستند. تا زمانی که این سیاست دقیقاً در کاخ سفید برای اجرا تنظیم نشده است ما شاهد این هستیم که ترامپ خودش را در یک موضع مشخص قرار نمی دهد. اما آنچه قطعی بنظر می رسد این است که مواضع دولت ترامپ ۱۸۰ درجه با مواضع اوباما فرق خواهد داشت زیرا این دولت ترامپ رژیم ایران را یک حکومتی که به ثبات منطقه کمک کند به حساب نمی آورد.»

به گفته ناظران سیاسی یکی از زمینه های مهم دخالت های نظامی و سیاسی ایران در منطقه، به‌ویژه در جنگ داخلی سوریه و حمایت از رژیم اسد، موضوع حمایت های ایران از فلسطینی ها و گروه‌های رادیکال اسلامی طرفدار آنها می باشد که با توجه به اظهارات دولت ترامپ در مورد نزدیک بودن شرایط برای صلح میان اسراییل با فلسطینی ها می تواند نفوذ ایران در منطقه را کاهش دهد.

دونالد ترامپ در دیدار ماه گذشته خود با محمود عباسی رهبر حکومت خودگردان فلسطین در کاخ سفید به وی اطمینان خاطر داد که دولت وی در نقش یک واسطه تمام تلاش خود را برای یک صلح پایدار میان فلسطینی ها و اسرائیل بکار خواهد گرفت.

ترامپ به وی گفت: «شما فلسطینی ها می بایستی متحداً و با یک صدا بر علیه تشویق به خشونت صحبت کنید. ما مسأله صلح میان شما و اسرائیل را حل خواهیم کرد».

علیرغم اینکه مقامات دولت ترامپ بر جنبه مذهبی سفر تاریخی او به محل تولد سه ادیان بزرگ جهان تاکید کرده اند، روزنامه تایمز اسرائیل در تحلیلی پیرامون اين سفر می‌نویسد انتخاب عربستان سعودی، اسرائیل و واتیکان به عنوان کشورهایی که قرار است وی از آنها دیدار کند مفهومی کاملاً سیاسی دارد.

تایمز اسرائیل می‌نویسد: «آغاز سفرهای خارجی ترامپ با ورود به عربستان سعودی بیانگر عزم رئیس‌جمهور جدید آمریکا بر مبارزه بر علیه اسلام گرایی افراطی، یافتن راه حلی برای صلح میان اسرائیل و فلسطینی‌ها و مقابله با مقاصد ایران در خاورمیانه است.»

تایمز می‌افزاید: «منطق ورود ترامپ به ریاض پایتخت عربستان پیش از رفتن او به بیت‌المقدس به عقیده کارشناسان امور خاورمیانه حاکی از این است که دولت جدید آمریکا قصد دارد یک ائتلاف جدید و گسترده ضد ایران را از یکسو و گردآوری حمایت از سوی کشورهای مسلمان جهان از سوی دیگر برای کارزار مبارزه‌ای جدید بر علیه اسلام افراطی به راه بیاندازد».

بروس ریدل مدیر بخش اطلاعاتی در اندیشکده بروکینگز در آمریکا به تایمز اسرائیل می‌گوید: «بدون شک 90 درصد مذاکرات ترامپ با مقامات سعودی و بیش از ۵۰ تن از رهبران کشورهای مسلمان جهان در ریاض در مورد ایران خواهد بود.»

• برنامه سفر ترامپ:

شنبه۲۰ می: ورود به ریاض پایتخت عربستان سعودی و دیدار با ملک سلمان و بن سلمان شاهزاده عربستان و امضای چندین قرارداد تجاری و نظامی.

یکشنبه ۲۱ می (صبح): دیدار با رهبران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج (فارس).

بعدازظهر همان روز نهار و گفتگو با بیش از ۵۰ رهبر کشورهای مسلمان جهان و ایراد سخنرانی مهمی در مورد مسایل و مناقشات منطقه و مقابله با  اسلام افراطی

دوشنبه ۲۲ می: سفر به اورشلیم و دیدار با رووین ریولین رئیس جمهور اسرائیل و حضور در ید و شم مرکز جهانی بزرگداشت خاطره هولوکوست در اورشلیم.

ملاقات با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در بعدازظهر آن روز.

سه‌شنبه ۲۳ می: ملاقات و گفتگو با محمود عباس رئیس دولت خودگردان فلسطین در بیت الحرام و سپس دیدار از مراکز مذهبی اورشلیم

چهارشنبه ۲۳ می: ورود به رُم و دیدار با پاپ اعظم در واتیکان

پنجشنبه ۲۵ می: دیدار با پادشاه و رهبران سیاسی کشور بلژیک در صبح و سپس حضور در مقر اتحادیه اروپا در بروکسل برای دیدار با رهبران این اتحادیه. دیدار و نهار با رئیس جمهور جدید فرانسه امانوئل ماکرون.

جمعه ۲۶ می: حضور در نشست مهم سران گروه 7 کشور صنعتی جهان در سیسیل و دیدار با نخست وزیر ایتالیا پائولو جنتیلونی